Możliwość przekazywania darowizn między członkami bliższej lub dalszej rodziny funkcjonuje w polskich regulacjach od wielu lat i podlega weryfikacji przez organy podatkowego pod kątem skutecznego zastosowania zwolnienia z opodatkowania tej czynności.

Ustawa o podatku od spadków i darowizn wskazuje, że zwolnienie jest możliwe, gdy kwota darowizny nie przekracza limitów (maks. do kwoty 36120 zł dla nabywców zaliczonych do pierwszej grupy podatkowej) oraz gdy będzie przekazana nabywcy na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym. Jeśli darowizna dotyczy osoby niepełnoletniej, to nie ma ona zdolności do czynności cywilnoprawnych, a więc nie ma możliwości założenia rachunku bankowego. Tym samym darowizna przekazana przed ukończeniem 18 roku życia może wpływać na konto rodzica (jako przedstawiciela ustawowego) i też korzysta z powyższego zwolnienia z podatku. Jako podstawę zwolnienia z opodatkowania wskazać trzeba art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Warunkiem zastosowania zwolnienia określonym w art. 4a ust. 1 pkt 1 ww. ustawy jest także dokonanie zgłoszenia na formularzu SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeśli darczyńcy (np. dziadkowie) będą dokonywać darowizny wielokrotnie, zastosowanie znajdzie ww. art. 9 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zgodnie z którym jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Dla celów skorzystania ze zwolnienia niezbędne jest zgłoszenie o nabyciu darowizny w sytuacji, w której kwota otrzymana od jednego z darczyńców (np. dziadków) sumarycznie w ciągu 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie otrzymanie darowizny – przekroczy kwotę 36 120 zł. Natomiast do tego czasu darowizny te nie będą wymagały zgłoszenia; przy czym nie będzie uchybienia przepisom jeśli zgłoszenie będzie dokonane.

Wskazane zwolnienie dotyczy nabycia darowizny przez osoby o najbliższym stopniu pokrewieństwa, w tym zstępnych, do których zalicza się także osoby przebywające w rodzinie zastępczej, w rodzinnym domu dziecka, w placówce opiekuńczo-wychowawczej i adoptowane oraz wstępnych – osoby tworzące rodzinę zastępczą, prowadzące rodzinny dom dziecka lub pracujące z dziećmi w placówce opiekuńczo-wychowawczej. Stanowisko zaprezentowane m.in. w interpretacji Dyrektora KiS z 26 maja 2023 r., sygn. 0111-KDIB2-2.4015.55.2023.2.DR.

Jednak wpłaty na konto dziecka pełnoletniego od rodziców niekoniecznie będą oznaczały darowiznę. Jak wynika z przepisów art. 133 kodeksu rodzinno-opiekuńczego, rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku. Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

Alimenty podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym (od osób fizycznych), a nie podatkiem od spadków darowizn. Alimenty stanowią przychody z innych źródeł. Zgodnie z przepisem art. 21 ust. 1 pkt 127 ustawy PIT – wolne od podatku dochodowego są alimenty:

a) na rzecz dzieci, które nie ukończyły 25. roku życia, oraz dzieci bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymują zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
b) na rzecz innych osób niż wymienione w lit. a, otrzymane na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej, do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 700 zł.

Tak więc wolne od podatku byłyby alimenty na rzecz swojego dziecka, ale pod warunkiem, że nie ukończyło 25 roku życia. Jeśli jest starsze, to wówczas alimenty nie będą wolne od podatku dochodowego i korzystniejsze jest traktowanie wpływów jako darowizna.