Przypomnijmy, iż zgodnie z art. 89a ust. 5 ustawy VAT wierzyciel może dokonać korekty podstawy opodatkowania i podatku należnego wyłącznie w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną. Oznacza to, że wierzyciel dokonując korekty musi dokonać jej w konkretnej deklaracji, tj. w JPK deklaracji za okres, w którym upłynął 90 dzień od terminu płatności wierzytelności określonego w umowie lub na fakturze. Przy czym składając tę deklarację musi spełnić wszystkie warunki uprawniające go do dokonania takiej korekty.

W odniesieniu do   faktur, dla których nieściągalność wierzytelności została uprawdopodobniona po 1 października 2021 r., należy wskazać, że od 1 października 2021 r. zmieniły się zasady rozliczenia „ulgi na złe długi” w przypadku, gdy dłużnik jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w trakcie likwidacji. Na mocy ustawy nowelizującej z 11 sierpnia 2021 r. (opublikowanej 6 września 2021 r. w Dzienniku Ustaw pod poz. 1626) został m.in. uchylony przepis art. 89a ust. 2 pkt 1, art. 89a ust 2 pkt 3 lit. b oraz art. 89b ust. 1b ustawy o VAT. A więc podatnik -wierzyciel będzie uprawniony do skorzystania z „ulgi na złe długi” niezależnie od statusu dłużników, którzy na dzień poprzedzający dzień złożenia korekty deklaracji, w której wierzyciel dokona obniżenia podstawy opodatkowania i podatku należnego na podstawie art. 89a ust. 1 ustawy o VAT, nie będą już podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni. Natomiast po zakończeniu postępowania restrukturyzacyjnego, tj. po uprawomocnieniu postanowienia sądu o zatwierdzeniu zawartego układu, nie będzie on zobowiązany jako wierzyciel do korekty/zwiększenia zmniejszonych uprzednio w związku z zastosowaniem ulgi na złe długi kwot podatku należnego dotyczących tej części wierzytelności, która została umorzona.

Oznacza to, że wierzyciele mogą skorygować również VAT należny z tytułu faktur wystawionych przez 1 października 2021 roku. Niezapłacone wierzytelności mogą wynikać z faktur, dla których 90 dni od upływu terminu płatności, już upłynęło i stało się to przed datą wykreślenia dłużników z rejestru podatników VAT. Obecnie w 2022 roku (a więc po zmianie ustawy VAT od 1 października 2021 roku) dłużnicy mogą już nie być czynnymi zarejestrowanymi podatnikami VAT. (podobne stanowisko prezentują organy podatkowe w wydawanych interpretacjach, m.in. Dyrektor KIS z dnia 13.10.2022 r., sygn. 0114-KDIP4-2.4012.404.2022.1.MB).

Wierzyciel powinien przeanalizować, kiedy termin ten upłynął dla wierzytelności wynikających z poszczególnych faktur i w rozliczeniu za te okresy odpowiednio dokonać obniżenia podatku należnego. W przypadku, gdy termin 90 dni od dnia upływu terminu płatności dla danych faktur wystąpił w okresach, które już minęły – już rozliczonych przez wierzyciela poprzez wysłanie JPK, ma on prawo do skorzystania z tej ulgi, tj. obniżenia podatku należnego z tych faktur, poprzez złożenie za te okresy korekt rozliczenia VAT (odpowiednio, w zależności od okresu, deklaracji VAT-7 bądź pliku JPK_V7M). Wierzyciel, który zamierza skorzystać z ulgi na złe długi, musi dodatkowo pamiętać zgodnie z  art. 89a ust. 2 ustawy o VAT, iż od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie może upłynąć okres 3 lat, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.
dr Małgorzata Rzeszutek

doradca podatkowy