Na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych przedsiębiorstwo w spadku jest nadal podatnikiem tego podatku i kontynuuje działalność zmarłego przedsiębiorcy (art. 1a ust. 1 i 2 ustawy PIT). Jednak, właściciele przedsiębiorstwa (spadkobiercy) w spadku nie są podatnikami z tytułu dochodów osiąganych przez to przedsiębiorstwo ani z tytułu wypłacanych im kwot udziału w zysku wygenerowanym przez to przedsiębiorstwo, do których mają prawo zgodnie z art. 27 ustawy oraz art. 2 ust. 1 pkt 8 ustawy PIT.

Konstrukcja prawna przedsiębiorstwa w spadku na gruncie ustawy o PIT to jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która jest podatnikiem PIT z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej (art. 1a ust. 2 oraz art. 7a ust. 1). Jednocześnie spadkobiercy są współposiadaczami majątku przedsiębiorstwa według przysługujących im udziałów spadkowych, co wynika wprost z art. 3 pkt 1 i 2 oraz art. 4 ustawy.

Właściciele przedsiębiorstwa w spadku zgodnie z art. 27 ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw mają prawo do udziału w zyskach i uczestniczą w stratach wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku, w takim zakresie w jakim przysługuje im udział w przedsiębiorstwie w spadku, podobnie jak to ma miejsce przy np. spółce cywilnej.

Zgodnie z art. 30h ust. 1 i 2 ustawy PIT podatnikami daniny solidarnościowej są osoby fizyczne, jeśli osiągają dochody opodatkowane wg skali podatkowej z art. 27, art. 30b (zbycia papierów wartościowych i walut wirtualnych), art. 30c (działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym) oraz art. 30f (od dochodów zagranicznej jednostki kontrolowanej). Jednak, przedsiębiorstwo w spadku nie zostało wymienione w art. 30h ust. 1 ustawy o PIT jako podatnik obciążony daniną solidarnościową. W związku z powyższym, spadkobiercy nie są podatnikami daniny solidarnościowej (podobne stanowisko zaprezentowane jest m.in. w interpretacji Dyrektora KIS z 28 października 2022 r., sygn. 0114-KDIP3-2.4011.867.2022.1.MJ). Zgodnie z art. 7a ust. 1 ustawy PIT przedsiębiorstwo w spadku rozlicza się z zobowiązań wyłącznie jednego rodzaju, tj. przychodów z działalności gospodarczej. Żaden przepis nie przewiduje natomiast obowiązku rozliczania przez przedsiębiorstwo w spadku daniny solidarnościowej za zmarłego przedsiębiorcę. Działalność przedsiębiorstwa w spadku została uznana za pozarolniczą działalność gospodarczą, a tym samym stanowi odrębne źródło przychodu i rozlicza się z zobowiązań wyłącznie jednego rodzaju, tj. przychodów z działalności gospodarczej osiągniętych już po śmierci spadkodawcy.

Biorąc pod uwagę art. 1a ust. 2 ustawy PIT, przedsiębiorstwo w spadku jest podatnikiem z tytułu dochodów osiąganych w okresie od otwarcia spadku do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego. Zgodnie zaś z art. 924 ustawy Kodeks cywilny, spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy. Oznacza to, że przedsiębiorstwo w spadku jest podatnikiem odrębnym od samego zmarłego podatnika. Dlatego przedsiębiorstwo w spadku rozlicza podatek tylko za okres od dnia śmierci przedsiębiorcy do końca danego roku podatkowego, a także za kolejne lata podatkowe, jeśli nadal jest prowadzona działalność gospodarcza w ten sam sposób.
dr Małgorzata Rzeszutek

doradca podatkowy