Umowa użyczenia jest z natury umową nieodpłatną, jednak, jeśli pojawia się jakakolwiek płatność związana z użytkowaniem rzeczy oddanej w używanie, to na gruncie przepisów o VAT umowa ta przestaje być umową nieodpłatną i staje się czynnością odpłatną, a więc jako taka podlega opodatkowaniu. Co do zasady opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega każde nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika, jego pracowników, wspólników oraz każde nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza. A więc, świadczone nieodpłatnie usługi dla celów innych niż działalność gospodarcza należy opodatkować bez względu na to, czy przy ich nabyciu podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku czy też nie. Przykładowo, jeśli przy nabyciu (lub podpisaniu umowy leasingu samochodu) podatkiem naliczonym było 100% podatku z faktury, to wówczas użyczenie samochodu podlega opodatkowaniu VAT. Jeśli natomiast przy nabyciu (czy leasingu samochodu) podatkiem naliczonym było tylko 50% podatku z faktury, to wówczas użyczenie samochodu nie podlega opodatkowaniu VAT i nie wykazuje się jej w JPK.

Podstawą opodatkowania takiej nieodpłatnej czynności – tj. użytku prywatnego – jest koszt świadczenia usług przez podatnika. Co do zasady tym kosztem świadczenia usług będzie część amortyzacji netto przypadająca na czas prywatnego wykorzystania samochodu. Podatnik powinien ustalić w jakiej proporcji samochód jest wykorzystywany w danym miesiącu na cele prywatne, w jakiej na cele służbowe. W kolejnym kroku o ten ułamek wykorzystania do celów prywatnych należy pomnożyć miesięczną amortyzację samochodu. To powinno odzwierciedlać koszt użytkowania samochodu, który został udostępniony nieodpłatnie. Od tej wartości należałoby naliczyć podatek i wykazać w JPK.

Podsumowując, za usługi niezwiązane z prowadzeniem przedsiębiorstwa należy uznać wszelkie nieodpłatne usługi, których świadczenie odbyło się bez związku z potrzebami prowadzonej działalności gospodarczej. Opodatkowaniu podlegają więc te usługi, których cel nie wiąże się z prowadzonym przedsiębiorstwem. Chodzi tu o świadczenie takich usług, które nie mają żadnego wpływu na przyszłe wyniki przedsiębiorstwa, jego zyski, pozycję na rynku, relacje z kontrahentami, itp. Dotyczyć to będzie więc takich czynności, które zostały wykonane w ramach działalności gospodarczej, ale nie bezpośrednio na jej potrzeby. Przykładowo nieodpłatne przekazanie usług w ramach pakietów kafeteryjnych uważa się za podlegające opodatkowaniu VAT, gdy nie jest ono związane z działalnością gospodarczą pracodawcy i wiąże się przede wszystkim z zaspokojeniem indywidualnych potrzeb beneficjenta takiej usługi – pracownika.
dr Małgorzata Rzeszutek

doradca podatkowy