Z treści ww. art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy VAT jasno wynika, że zwolnieniem objęte są m.in. usługi ubezpieczeniowe, usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych oraz usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek. Umowa ubezpieczenia na cudzy rachunek jest konstrukcją prawną, w której ubezpieczający zawiera z ubezpieczycielem umowę w celu ochrony interesu osoby trzeciej – ubezpieczonego, przy czym ubezpieczyciel świadczy ochronę ubezpieczeniową bezpośrednio na rzecz ww. osoby trzeciej, na której rachunek została zawarta umowa. Osoba trzecia nie musi być jednoznacznie wskazana w zawartej z ubezpieczycielem umowie ubezpieczenia.

W przypadku gdy podatnik dolicza marżę, refakturując koszt składki ubezpieczeniowej wynikającej z umowy, wówczas nie świadczy usługi ubezpieczeniowej, usługi pośrednictwa oraz usługi świadczonej przez ubezpieczającego na cudzy rachunek. Przykładowo, jeżeli wynajmujący ubezpiecza przedmiot najmu, obciążając dokładnym kosztem tego ubezpieczenia najemcę taka czynność stanowi transakcję ubezpieczeniową podlegającą zwolnieniu od podatku. Natomiast gdy wynajmujący przenosi na najemcę wydatki związane z zawarciem umowy ubezpieczenia w wysokości większej niż te, które sam poniósł (np. doliczając do nich swoją prowizję za pośrednictwo), tego typu usługa nie będzie korzystała ze zwolnienia. Stanowisko to zaprezentowane jest m.in. w interpretacji Dyrektora KIS z dnia 31 sierpnia 2023 r., sygn. 0111-KDIB3-1.4012.404.2023.2.IK.

Dopuszczalne będzie jednak zastosowanie stawki zwolnionej w zakresie refakturowania kosztów ubezpieczenia w sytuacji, gdy wynajmujący będzie obciążać najemcę kwotą ubezpieczenia w takiej samej wysokości jaka będzie wynikać z zawartej polisy ubezpieczeniowej, np. przy ubezpieczeniu pojazdu. Wówczas będziemy mieć do czynienia z dwoma odrębnymi świadczeniami tj. usługą wynajmu pojazdu oraz usługą ubezpieczeniową. Wynajmujący – nabywając usługi ubezpieczeniowe, będzie działał we własnym imieniu, ale na rzecz najemcy, faktycznie korzystającego z usług ubezpieczeniowych – najpierw będzie występować jako usługobiorca, a następnie jako usługodawca tych samych usług (ubezpieczający). Usługi te będą korzystać ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy VAT jako czynności świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek. W przypadku, jednakże, gdy podatnik będzie obciążać najemcę kwotą ubezpieczenia w wysokości wyższej lub niższej od tej, która wynikać będzie z polisy ubezpieczeniowej, nastąpi wówczas jedno świadczenie złożone tzn. wartość ubezpieczenia będzie stanowić element kalkulacyjny podstawy opodatkowania usługi najmu pojazdu. Stanowisko to zaprezentowane jest m.in. w interpretacji Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 23 września 2014 r., sygn. IBPP2/443-607/14/JJ.

Jeszcze inna sytuacja wystąpi, gdy, podatnik obciąża swego kontrahenta (np. podwykonawcę) kosztami odszkodowania, które musiał ponieść w związku ze stosowaną na podstawie umowy zawartej z ubezpieczycielem tzw. franszyzą redukcyjną. Przedmiotowa płatność nie stanowi zapłaty za dokonane świadczenie. Jest ona jedynie rekompensatą za poniesione z winy podwykonawcy koszty odszkodowania. Płatność ta zatem w ogóle nie podlega opodatkowaniu VAT.
dr Małgorzata Rzeszutek

doradca podatkowy