Pierwsze skutki podatkowe mogą dotyczyć rozpoznania przychodu podatkowego. Jeśli podatnik wysłał fakturę osobie, która kontaktuje się w imieniu kontrahenta, a następnie wysłał towar na wskazany adres winien wykazać przychód należny wynikający z wystawionej faktury. Według stanowisk organów podatkowych – przychody należne to wszelkiego rodzaju przychody, co do których przysługuje podatnikowi uprawnienie do ich dochodzenia, czyli takie, które wynikają z konkretnego stosunku prawnego. (m.in. pismo z dnia 18 sierpnia 2022 r., Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB1-3.4010.344.2022.4.JKU).

Dobrze, że bywają też stanowiska odmienne, zgodnie z którymi nie można uznać, że stosunek prawny został skutecznie nawiązany, skoro wiadomym jest, że osoba podająca się za przedstawiciela firmy posługiwała się danymi bezprawnie, dodatkowo sfałszowała zamówienie (w tym również podpis i pieczątkę firmy), a w dalszej kolejności nie zapłaciła za otrzymany towar i nie została zidentyfikowana w prowadzonym śledztwie. Nie sposób więc uznać, iż w wyniku wyżej określonego wyłudzenia towaru mógł powstać dla spółki należny przychód, a co więcej oczywistym jest, że powstała strata w postaci wyłudzonych towarów (m.in. pismo z dnia 16 października 2019 r., Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-1.4010.315.2019.1.JK).

Kolejno pojawia się temat podatku VAT i wykazania transakcji jako dostawy, ale również nasuwa się pytanie czy przysługuje prawo do odliczenia VAT w zakresie wydatków poniesionych w związku z wytworzeniem lub nabyciem towarów wydanych podmiotowi podszywającemu się pod kontrahenta. W rozumieniu organów podatkowych, przypadek dokonania dostawy, także na rzecz innego podmiotu niż na to wskazuje faktura, sprawia, że doszło do wykonania czynności dostawy. Nie ma istotnego znaczenia to, czy podmiot, który przejął władanie nad towarem nabył jednocześnie prawo własności, jak i to, że podatnik nie uzyskał zapłaty za towar będący przedmiotem dostawy, gdyż ustawa o podatku od towarów i usług nie uzależnia opodatkowania czynności od otrzymania zapłaty. Sama dostawa towarów jako przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, ma miejsce. Podmiot, który zamówił towar uzyskał de facto możliwość korzystania z towarów tak jak właściciel. Organy podatkowe wysuwają wiec wniosek, że opodatkowanie powinno obejmować te czynności, które co prawda były niezgodne z prawem, jednakże mogłyby być dokonane jako legalne. (m.in. pismo z dnia 17 sierpnia 2022 r., Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.333.2022.3.AM). W konsekwencji, pomimo wydania towarów podmiotowi podszywającemu się pod kontrahenta, przysługuje podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego związku z wydatkami poniesionymi na wytworzenie lub nabycie towarów wydanych ww. podmiotowi.

Temat jak widać jest bardzo złożony i wymaga przez podatnika szybkiego udokumentowania w zakresie podjęcia działania w kierunku ukarania sprawcy poprzez np. złożenie zawiadomienia do prokuratury. Jednak fakt poniesionej szkody w majątku – aktywach obrotowych nie zawsze uda się wybronić z punktu widzenia skutków podatkowych, może pojawić się jednocześnie strata ekonomiczna i wydatek podatkowy.
dr Małgorzata Rzeszutek

doradca podatkowy