Wielu polskich podatników w ciągu roku podatkowego zmienia miejsce zamieszkania i zatrudnienia również wybierając prace w innym kraju czy na innym kontynencie. Ustalenie miejsca zamieszkania podatnika decyduje o zakresie ciążącego na nim obowiązku podatkowego. Od miejsca zamieszkania zależy czy podatnik podlega nieograniczonemu, czy ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. Nieograniczonym obowiązkiem podatkowym objęci są podatnicy, którzy w Polsce mają miejsce zamieszkania. Podlegają oni obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Natomiast jeśli podatnik będzie miał miejsce zamieszkania za granicą, to w Polsce będzie płacił podatek tylko od dochodów (przychodów) uzyskanych w danym roku podatkowym w Polsce (ograniczony obowiązek podatkowy).

W przypadku centrum interesów gospodarczych – w praktyce chodzi o miejsce, z którym dana osoba ma ścisłe powiązania ekonomiczne – należy wziąć pod uwagę przede wszystkim związki ekonomiczne osoby fizycznej z danym państwem, wśród których istotne są: miejsce wykonywania działalności zarobkowej, główne źródła dochodów podatnika, posiadane inwestycje, majątek nieruchomy i ruchomy, zaciągnięte kredyty, konta bankowe, miejsce, z którego osoba zarządza swoim mieniem itd. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu (art. 25). Miejsce zamieszkania należy odróżniać od miejsca czasowego pobytu, tj. miejsca w którym przebywa dana osoba w określonym czasie, nie mając jednakże zamiaru przebywania tam na stałe.

O tym, czy pobyt ma charakter czasowy, czy też nie, muszą każdorazowo rozstrzygać okoliczności. Jeśli wynika z nich, że dana osoba przebywa za granicą w przejściowych celach, po osiągnięciu których ma zamiar powrócić do kraju, to wówczas przyjąć należy czasowy charakter jej pobytu za granicą. Jeśli zaś wiąże ona z danym miejscem przebywania (pobytu), chęć pozostania w nim na stałe, to można przyjąć, że jest to miejsce zamieszkania.

Opodatkowanie dochodów uzyskanych w Polsce przed wyjazdem do innego kraju

Skoro przed przeprowadzką do innego kraju podatnik miał miejsce zamieszkania dla celów podatkowych wyłącznie w Polsce, to dochody z tytułu umowy o pracę, umowy zlecenie, zasiłku macierzyńskiego, renty socjalnej, renty rodzinnej, itp. uzyskane w Polsce do momentu wyjazdu do innego kraju podlegają opodatkowaniu wyłącznie w Polsce, stosownie do przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Opodatkowanie dochodów uzyskanych w Polsce po wyjeździe do innego kraju

Miejsce opodatkowania dochodów uzyskanych od momentu wyjazdu poza Polskę, tj. w okresie w którym podatnik podlega w Polsce ograniczonemu obowiązkowi należy ustalić w oparciu o przepisy umów o unikaniu podwójnego opodatkowania podpisanych między Polską a innymi krajami. Najczęściej zapisy umów wskazują, że przychody np. z zasiłku macierzyńskiego, renty socjalnej, renty rodzinnej, itp. otrzymane od momentu przeniesienia miejsca zamieszkania do innego kraju nie podlegają opodatkowaniu w Polsce, i nie powinny być od nich pobierane zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Potwierdzają to stanowiska organów podatkowych, m.in. Dyrektora KiS z 8 kwietnia 2024 r., sygn. 0115-KDIT2.4011.108.2024.2.ENB.

Podatnik jest zobowiązany do złożenia w Polsce zeznania podatkowego PIT i wykazania w nim świadczeń z tytułu umowy o pracę, umowy zlecenie, zasiłku macierzyńskiego, renty socjalnej, renty rodzinnej, itp. uzyskanych do momentu wyjazdu do innego kraju. W składanym zeznaniu PIT nie powinien zaś wykazywać świadczeń uzyskanych od momentu wyjazdu do innego kraju, gdyż świadczenia te na podstawie umowy międzynarodowej podlegają zwykle opodatkowaniu tylko w innym kraju.