Podatkowo dokonane odpisy amortyzacyjne od środka trwałego przekazanego do używania kontrahentowi, wykorzystywanego przez niego wyłącznie przy świadczeniu usług na rzecz przedsiębiorcy udostępniającego środek trwały, stanowią koszty uzyskania przychodów w działalności gospodarczej przedsiębiorcy będącego właścicielem środka trwałego i udostępniającego ten środek kontrahentowi w ramach zawartej umowy o stałej współpracy. Stanowisko takie zaprezentował m.in. Dyrektor KIS w interpretacji z 27 kwietnia 2023r., sygn. 0113-KDIPT2-1.4011.88.2023.3.MZ. Podobnie w interpretacji z 3 stycznia 2022 r., nr 0113-KDIPT2-1.4011.904.2021.2.MAP, dotyczącej sytuacji, w której podatnik udostępniał kontrahentom warsztaty mobilne, w celu umożliwienia im prawidłowego świadczenia usług w ramach zleconych prac na rzecz podatnika; w zamian kontrahenci mogli zaproponować niższe ceny swoich usług, gdyż nie musieli wykorzystywać ani nawet posiadać własnych narzędzi do pracy (nie musieli brać pod uwagę kosztów zużycia sprzętu).

Z nieodpłatnym używaniem mamy do czynienia wówczas, gdy oddający nie czerpie z tego żadnych korzyści, odbywa się to kosztem jego majątku. W sytuacji zaś, gdy przekazanie składnika majątku związane będzie z dokonywaniem przy pomocy innej firmy – usług, np. napraw u klientów w ramach udzielonych przez podmiot gwarancji, wówczas trudno mówić o braku odpłatności. Przekazanie sprzętu w ramach umowy współpracy zawsze jest związane z pewną "odpłatnością", przybiera ona jednak formę żądanego zachowania zleceniobiorcy. Przykładowo, wartość usług napraw gwarancyjnych wykonywanych przez zleceniobiorcę zostanie odpowiednio obniżona w stosunku do ceny usługi wykonywanej przez zleceniobiorcę, bez możliwości korzystania z udostępnionego składnika majątku do innych niż wskazane umową celów. A więc, udostępnienie kontrahentowi do używania samochodu czy komputera w celu wykonywania napraw gwarancyjnych jest działaniem racjonalnym, przynoszącym obu stronom transakcji realne korzyści oraz wykorzystanie zasobów, w tym środka trwałego.

Nieodpłatne udostępnienie kontrahentowi środka trwałego, w celu wykorzystywania go na potrzeby jednostki, nie wiąże się z obowiązkiem wyksięgowania go z ewidencji środków trwałych jednostki, jednak należy odpowiednio uwzględnić to zdarzenie w odrębnej ewidencji analitycznej. Wątpliwości w ujęciu podatkowym pojawiają się gdyż, w zakresie amortyzacji środków trwałych przekazanych kontrahentom nieodpłatnie do używania w ramach zawartych umów należy wskazać, że:

• amortyzacji podatkowej podlegają zasadniczo (z ustawowymi wyjątkami) składniki majątku, które są wykorzystywane przez podatnika na potrzeby prowadzonej przez niego działalności gospodarczej lub zostały oddane przez niego do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu (art. 16a ust. 1 ustawy o CIT i art. 22a ust. 1 ustawy o PIT),
• nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych oddanych do nieodpłatnego używania – za miesiące, w których składniki te były oddane do nieodpłatnego używania (art. 16 ust. 1 pkt 63 lit. c) ustawy o CIT i art. 23 ust. 1 pkt 45a lit. c) ustawy o PIT).

Jednak w przypadku udostępnienia majątku w ramach wzajemnej współpracy mamy do czynienia z tzw. umową toolingu (ang. tool – narzędzie), która jest umową nienazwaną. Jest to umową zbliżona do umowy użyczenia. Istota tych dwóch umów jest podobna – co do zasady jeden podmiot użycza drugiemu rzeczy do bezpłatnego używania. Kluczową różnicą jest jednak to, że w ramach umowy toolingu podmiot biorący rzecz do używania, pomimo najczęściej braku opłat z tego tytułu, użytkuje tę rzecz w sposób wskazany przez podmiot użyczający i zapewniający temu podmiotowi użyczającemu wymierne korzyści. A więc przy takiej umowie, odpisy amortyzacyjne od środków trwałych udostępnionych kontrahentom mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodu.
dr Małgorzata Rzeszutek

doradca podatkowy