Od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia papierów wartościowych (np. tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym) lub pochodnych instrumentów finansowych, w tym z realizacji praw wynikających z tych instrumentów, z odpłatnego zbycia udziałów (akcji), z odpłatnego zbycia udziałów w spółdzielni oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) albo wkładów w spółdzielni w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, podatek dochodowy wynosi 19% uzyskanego dochodu.

Przychód z odpłatnego zbycia papierów wartościowych należy zakwalifikować do źródła przychodu określonego w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT – kapitały pieniężne i prawa majątkowe. Osiągnięty w wyniku tych działań dochód (strata) nie podlega sumowaniu (łączeniu) z dochodami (stratami) z innych źródeł przychodu, co wynika wprost z art. 30b ust. 5 ustawy. Natomiast przychód jaki podatnik osiągnie z transakcji wymiany walut należy zakwalifikować do kategorii przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o PIT. W konsekwencji uzyskany przez osobę nieprowadzącą działalności gospodarczej – z tego tytułu – przychód, związane z jego uzyskaniem i udokumentowane koszty oraz wynik (dochód, stratę) powinna ta osoba jako podatnik wykazać w zeznaniu rocznym, stosownie do art. 45 ust. 1 ustawy (stanowisko zaprezentowane m.in. w interpretacji Dyrektora KIS z dnia 12 maja 2023 r., sygn. 115-KDIT1.4011.235.2023.1.MR).

Istnieją pewne wyłączenia z opodatkowania, przykładowo na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 105 ustawy PIT zwalnia się od podatku dochodowego dochód uzyskany ze zbycia udziałów w spółce kapitałowej, udziałów w spółdzielni, papierów wartościowych oraz tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych, otrzymanych w drodze darowizny – w części odpowiadającej kwocie zapłaconego podatku od spadków i darowizn. Jednakże przepis ten dotyczy tylko polskiego podatku od spadków i darowizn.

W konsekwencji dochód ze sprzedaży papierów wartościowych np. obligacji przypadający na zapłacony za granicą podatek od spadku nie korzysta ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 105 ustawy PIT.

Nabywanie i zbywanie papierów wartościowych, jeśli wykonywane jest w ramach działalności maklerskiej albo brokerskiej, stanowi działalność gospodarczą a tym samym może być objęte podatkiem VAT (przykładowo TSUE w uzasadnieniu orzeczenia C-80/95 Harnas & Helm CV vs Staatssecretaris van Financiën). Jeśli zaś podatnik jako osoba fizyczna będzie inwestować dla siebie, a nie dla innych podmiotów (prowadząc działalność maklerską), wówczas jego czynności, w zakresie inwestowania na giełdzie nie będą podlegały opodatkowaniu VAT. Są to czynności całkowicie wyłączone z systemu VAT, jako że nie są wykonywane przez podmiot będący podatnikiem. Podatek naliczony związany wyłącznie z tymi czynnościami nie będzie podlegał odliczeniu.
dr Małgorzata Rzeszutek

doradca podatkowy