Oszczędzający na IKZE ma prawo do odliczenia od dochodu wpłat na IKZE na zasadach i w trybie określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli na podstawie umowy o prowadzenie IKZE gromadzi oszczędności tylko na jednym IKZE (art. 4 ust. 2 u.i.k.e.). Jeżeli chodzi o podatek dochodowy, zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 2b ustawy PIT, od dochodu odlicza się wpłaty na IKZE dokonane przez podatnika w roku podatkowym, do wysokości określonej w przepisach o IKZE. W przypadku osoby prowadzącej działalność gospodarczą przewidziany limit dotyczy wpłat dokonanych w danym roku podatkowym. Tak samo stanowi art. 26 ust. 1 pkt 2b ustawy PIT. Przepisy te nie wskazują konieczności obliczania proporcji w razie nieprowadzenia działalności przez cały rok podatkowy. Dlatego w takim przypadku w rozliczeniu podatku dochodowego w zeznaniu podatkowym składanym za 2022 r. można odliczyć wpłaty na IKZE do wysokości wyższego limitu.

Jednak mogą wystąpić sytuacje, gdy brak jest dochodu (przychodu), co może być spowodowane m.in. uzyskaniem wyłącznie dochodu niepodlegającego opodatkowaniu, jak np. w razie korzystania przez podatników, którzy nie ukończyli 26 roku życia, ze zwolnienia od podatku określonego w art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy PIT. W rezultacie ulga z tytułu dokonanych w danym roku wpłat na IKZE przepada, gdyż nie ma możliwości "przeniesienia" kwoty odliczenia do zastosowania na inny rok podatkowy.

Wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego (IKZE) nie stanowią kosztów uzyskania przychodów, pozwalają jednak na pomniejszenie podstawy opodatkowania przy wpłacie na konto – art. 26 ust. 1 pkt 2b ustawy PIT. Pomniejszając podstawę opodatkowania mają one podobny efekt w kalkulacji podatku jak koszty podatkowe. Skoro jednak wpłaty na IKZE zmniejszyły już dochód podatnika przy wpłacie to nie będą odliczane ponownie przy wcześniejszej wypłacie (zwrocie)  środków z IKZE od przychodów z innych źródeł (art. 20 ust. 1). Podobne stanowisko wyrażono m.in. w interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 30.07.2019 r., 0115-KDIT2-2.4011.192.2019.1.MU.

Natomiast kwoty otrzymywane w związku z likwidacją indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego (IKZE), nie zostały wymienione w ustawie PIT jako zwolnione od opodatkowania. W szczególności nie znajduje tu zastosowania zwolnienie zawarte w art. 21 ust. 1 pkt 58a – nie są spełnione przesłanki do stosowania tego zwolnienia. Kwoty te podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Otrzymywane z tego tytułu przychody stanowią tzw. przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawie PIT. Podmiot prowadzący konto powinien w takim przypadku wystawić podatnikowi likwidującemu to konto informację PIT-11, z wypełnioną częścią F, w której powinien wykazać kwotę dokonanego zwrotu, jako wartość podlegającego opodatkowaniu przychodu (art. 42a ustawy PIT). Kwotę tę podatnik powinien wykazać w całości w zeznaniu rocznym na formularzu PIT-36 jako przychód do opodatkowania, w wierszu inne źródła (m.in. stanowisko zaprezentowane w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 15.04.2016 r., IPPB2/4511-109/16-2/MK).
dr Małgorzata Rzeszutek

doradca podatkowy