W trakcie roku podatkowego część podatników decyduje się na zmianę w zakresie wykorzystania posiadanych nieruchomości, np. poprzez zaprzestanie najmu czy wycofanie do majątku prywatnego. Czynności te nie pozostają jednak neutralne z punktu widzenia podatku VAT.

Zasady korekty podatku naliczonego w przypadku zmiany przeznaczenia (innej niż sprzedaż lub likwidacja prowadzonej działalności) towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych, których wartość początkowa przekracza 15.000 zł określone zostały w art. 91 ust. 7a ustawy o VAT. Wprowadzenie procedury korekty związane jest z faktem, że we wspólnym systemie VAT obowiązuje zasada odliczenia niezwłocznego, tzn. w momencie nabycia. Z uwagi na zazwyczaj wieloletni okres wykorzystania składników majątku zaliczanych do środków trwałych, których wartość początkowa przekracza 15.000 zł ustawa przyjmuje zasadę dokonywania cząstkowej i równomiernej korekty w dłuższym czasie (dla nieruchomości przez 10 lat, a dla pozostałych składników majątku – przez 5 lat). Regulacje te mają na celu urealnienie odliczenia podatku naliczonego. Ustawa VAT zakłada, że środki trwałe (jako dobra o charakterze trwałym) zużywają się w określonym czasie, a nie jednorazowo.

Gdy więc w okresie objętym korektą nastąpi zmiana przeznaczenia budynków w ten sposób, że z przeznaczenia ich do wykonywania czynności opodatkowanych, przeznaczone zostaną do czynności zwolnionych od podatku VAT (najem na cele mieszkalne) – na podstawie art. 91 ust. 7d ustawy – podatnik jest zobowiązany do dokonania korekty podatku naliczonego VAT, który odliczył przy nabyciu towarów i usług poniesionych w związku z budową tych obiektów. Przy czym korekty należy dokonać w całości jednorazowo w deklaracji JPK składanej za okres rozliczeniowy, w którym nastąpi zmiana przeznaczenia wybudowanych budynków.

Co do kwestii opodatkowania czynności wycofania domów z obecnie prowadzonej działalności, to jeśli po wycofaniu budynków z działalności gospodarczej podatnik będzie wykorzystywać budynki do czynności zwolnionych od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 36 VATU (najem domów na cele mieszkaniowe) ale również wynajmował będzie firmie czyli do czynności opodatkowanych, to nadal nieruchomości te będą wykorzystywane w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W odniesieniu do czynności wycofania ww. nieruchomości z obecnie prowadzonej działalności, które po wycofaniu nadal podatnik będzie wynajmował, nie będzie miał zastosowania art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy, gdyż nie nastąpi tutaj dostawa towaru na cele osobiste. Co za tym idzie czynność ta nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W konsekwencji, wycofanie z obecnej działalności gospodarczej budynków celem wynajmu na rzecz firm z zastosowaniem stawki 23% nie spowoduje obowiązku dokonania przez podatnika korekty podatku naliczonego na podstawie art. 91 ustawy.

Natomiast w sytuacji, gdy podatnik przeznaczy budynki na wynajem wyłącznie na cele mieszkaniowe (zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 36 ustawy), to nastąpi zmiana przeznaczenia w wykorzystaniu ww. nieruchomości, co powoduje zmianę w zakresie prawa do odliczenia i w konsekwencji nakłada na podatnika obowiązek skorygowania odliczonego podatku z odpowiednim zastosowaniem przepisów art. 91 ustawy. Stanowisko to potwierdza m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora KiS z 20 lutego 2023 r., sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.659.2022.5.OS.