Konsekwencje dojazdu samochodem służbowym z miejsca zamieszkania

Z pytaniem do organu podatkowego zwrócił się Podatnik, który użytkuje pojazd samochodowy na podstawie umowy leasingu. Podatnik wskazał, że miejscem siedziby prowadzonej działalności jest xxx, jednakże ze względu na specyfikę działalności przechowywana jest tam wyłącznie dokumentacja, narzędzia i części niezbędne do wykonywania prowadzonej działalności. Miejscem faktycznego prowadzenia czynności związanych z prowadzoną działalnością są faktyczne miejsca prowadzenia działalności klientów (głównie siedziby i oddziały firm z terenu województwa, w sporadycznych przypadkach poza województwem). Miejsce zamieszkania Podatnika mieści się poza miejscowością prowadzenia działalności. Podatnik posiada również samochód prywatny – wykorzystywany do użytku prywatnego.

Umowa leasingowa dotyczy samochodu osobowego. Faktury dokumentujące raty leasingowe, zakup paliwa i wydatki eksploatacyjne są wystawiane na działalność gospodarczą Podatnika. Pojazd jest wykorzystywany do działalności gospodarczej, jednocześnie nie jest i nie będzie wykorzystywany do celów prywatnych. Wykorzystanie użytku prywatnego zostało wykluczone poprzez sporządzenie regulaminu korzystania z pojazdu oraz poprzez prowadzenie szczegółowej ewidencji przebiegu pojazdu. Samochód jest wykorzystywany do czynności wyłącznie opodatkowanych podatkiem od towarów i usług. Podatnik chce wykorzystywać nowo nabyty pojazd, zgłoszony do Urzędu Skarbowego jako używany wyłącznie do działalności gospodarczej, w celu dojazdu bezpośrednio z miejsca zamieszkania (i z powrotem) do siedziby klientów oraz do siedziby firmy w celu wykonania usługi bądź dostawy towarów, opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.

Podatnik zadał pytanie, czy w opisanej sytuacji przysługuje mu pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących zakup paliwa, koszty leasingu i koszty serwisu lub konserwacji pojazdu.

Zdaniem Podatnika przysługuje mu pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących zakup paliwa, koszty leasingu i koszty serwisu lub konserwacji pojazdu, ponieważ spełnione są warunki uznawania pojazdu samochodowego jako wykorzystywanego wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika.

Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi uznał stanowisko Podatnika za nieprawidłowe. Wskazał, że od dnia 1 stycznia 2014 r. kwestie dotyczące zasad odliczania i rozliczania na gruncie podatku VAT wydatków dotyczących samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony zostały uregulowane przepisami art. 86a ustawy. Z dniem 1 kwietnia 2014 r. na podstawie art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 7 lutego 2014 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014, poz. 312), zwanej dalej ustawą nowelizującą, przepis art. 86a uległ zmianie.

W myśl art. 86a ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT w przypadku wydatków związanych z pojazdami samochodowymi kwotę podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2, stanowi 50% kwoty podatku wynikającej z faktury otrzymanej przez podatnika.

Zgodnie z art. 86a ust. 2 ustawy o VAT do wydatków związanych z pojazdami samochodowymi, o których mowa w ust. 1, zalicza się wydatki dotyczące:
 

1. nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów oraz nabycia lub importu ich części składowych;
2. używania tych pojazdów na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, związane z tą umową, inne niż wymienione w pkt 3;
3. nabycia lub importu paliw silnikowych, oleju napędowego i gazu, wykorzystywanych do napędu tych pojazdów, usług naprawy lub konserwacji tych pojazdów oraz innych towarów i usług związanych z eksploatacją lub używaniem tych pojazdów.

Na podstawie art. 86a ust. 4 pkt 1 ustawy pojazdy samochodowe są uznawane za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, jeżeli sposób wykorzystywania tych pojazdów przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub
Ww. przepisy wprowadzają ograniczenie w odliczeniu podatku naliczonego w odniesieniu do wszystkich wydatków, m.in. zakupu paliw do napędu, czy też innych wydatków esksploatacyjnych dotyczących pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, przeznaczonych do użytku „mieszanego”, tj. wykorzystywanych zarówno do celów związanych z opodatkowaną działalnością gospodarczą, jak i do celów użytku prywatnego.

Mając na uwadze powyższe wskazać należy, iż w przedmiotowej sprawie kluczową rolę odgrywa przepis art. 86a ust. 3 pkt 1 lit. a w związku z art. 86a ust. 4 pkt 1 ustawy o VAT. Z treści tych przepisów wynika, że podatnik ma możliwość odliczenia 100% kwoty podatku naliczonego zawartego w fakturach dotyczących wydatków związanych z nabyciem (w tym leasingiem operacyjnym) pojazdów samochodowych oraz wydatków związanych z ich eksploatacją (napraw, paliwa itp.) w sytuacji, gdy pojazdy te są wykorzystywane wyłącznie do celów prowadzenia działalności gospodarczej.

Dla celów pełnego odliczania VAT – fakt wykorzystywania ich wyłącznie do działalności musi być rozpatrywany w kategoriach obiektywnych. W celu dokonania pełnego odliczenia podatku VAT muszą zostać spełnione łącznie dwa warunki, tj. sposób wykorzystania tych pojazdów przez podatnika, zwłaszcza w ustalonych przez niego zasadach ich używania, wyklucza ich użycie do celów prywatnych oraz wykluczenie użytku prywatnego musi zostać potwierdzone prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu.

W analizowanym przypadku, ponieważ samochód jest parkowany w miejscu zamieszkania Podatnika, nie można obiektywnie stwierdzić, że samochód jest wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej, gdyż już sam fakt dojazdów Podatnika samochodem służbowym z miejsca zamieszkania do miejsca pracy, tj. do siedziby firmy bądź do klienta oznacza wykorzystywanie przez Podatnika przedmiotowego pojazdu do celów prywatnych. Ponadto, nie zostanie wypełniony aspekt obiektywny dotyczący niezaistnienia potencjalnych możliwości użytku pojazdu do celów prywatnych. Istnieje realna możliwość wykorzystywania ww. pojazdu przez Podatnika do jego celów prywatnych. W złożonym wniosku, wprawdzie Podatnik podnosi, że posiada również inny samochód, który jest wykorzystywany prywatnie, jednakże, w sytuacji, gdy zaistnieją okoliczności, że pojazd ten będzie niedostępny dla Podatnika, z różnych przyczyn, również losowych, istnieje wysokie prawdopodobieństwo wykorzystania przez Podatnika również do realizacji celów prywatnych samochodu będącego przedmiotem wniosku.

Określone przez podatnika zasady używania pojazdów muszą obiektywnie potwierdzać, że pojazd jest wykorzystywany wyłącznie w działalności gospodarczej i nie ma możliwości prywatnego użytku tych pojazdów. Przy czym użytek prywatny należy postrzegać w kategoriach potencjalnej, a nie faktycznej możliwości użytku pojazdu do celów prywatnych.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na orzeczenie TSUE z dnia 21 kwietnia 2005 r., sygn. akt C-25/03 Finanzamt Bergisch Gladbach v. HE, który stwierdził, że majątek prywatny to mienie wykorzystywane dla zaspokojenia potrzeb własnych.

Należy zatem stwierdzić, że opisany sposób wykorzystania pojazdu nie wyklucza jego użytku prywatnego. Bowiem fakt dojazdów Podatnika samochodem służbowym z miejsca zamieszkania do miejsca pracy, tj. do siedziby firmy bądź bezpośrednio do klienta oznacza wykorzystywanie przedmiotowego pojazdu do celów prywatnych, co powoduje, że przedmiotowy samochód nie będzie wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 86a ust. 4 pkt 1 ustawy. W tej sytuacji bez znaczenia jest, że Podatnik będzie prowadził dla tego samochodu ewidencję przebiegu pojazdu, w której zaewidencjonuje swoje dojazdy z miejsca zamieszkania do siedziby firmy, bądź dojazdy do klientów, ponieważ już z samego sposobu użytkowania tego pojazdu będzie wynikać użytek mieszany. Ponadto, zauważyć należy, iż fakt złożenia przez Podatnika deklaracji VAT-26 również nie przesądza o faktycznym wykorzystaniu samochodu wyłącznie do działalności gospodarczej.

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że w przedmiotowej sprawie fakt dojazdów Podatnika samochodem służbowym z miejsca zamieszkania do miejsca pracy oznacza wykorzystywanie go do celów prywatnych, co powoduje, że przedmiotowy samochód nie będzie wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 86a ust. 4 pkt 1 ustawy. W konsekwencji Podatnikowi na podstawie art. 86a ust. 1 i ust. 2 pkt 3 ustawy przysługuje ograniczone do 50% prawo do odliczenia podatku VAT z tytułu kosztów leasingu i kosztów serwisu lub konserwacji nabytego samochodu osobowego. Natomiast z tytułu zakupu paliwa do napędu przedmiotowego samochodu osobowego do 30 czerwca 2015 r., zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy nowelizującej, nie przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT.

Oprac.: Wojciech Zajączkowski