Co do zasady, obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. W przypadku gdy nabycie własności rzeczy lub prawa majątkowego następuje w częściach – obowiązek podatkowy powstaje z chwilą nabycia poszczególnych części. Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według relacji nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

Aktualnie obowiązuje Rozporządzenie Ministra Finansów, które weszło w życie 13 października 2022 r. i podwyższyło kwoty wolne i przedziały skali podatkowych o 8,27 %, zgodnie ze wzrostem cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku. Podwyższone zostały kwoty wolne dla darowizn przeznaczanych przez obdarowanych na określone w ustawie cele mieszkaniowe (art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn). Teraz wynoszą one:

1. 10434 zł zamiast dotychczasowych 9637 zł do – limit od jednego darczyńcy,
2. 20868 zł zamiast dotychczasowych 19274 zł – limit od wielu darczyńców łącznie.

Wzrosły również kwoty wolne od podatku, które wynoszą:

1. 10434 zł (zamiast 9637 zł) w I grupie podatkowej,
2. 7878 zł w (zamiast 7276 zł) w II grupie podatkowej,
3. 5308 zł w (zamiast 4902 zł) w III grupie podatkowej.

Natomiast zmiany od lipca 2023 podwyższają w dużym zakresie powyższe kwoty. Art. 9 ust. 1 tej ustawy otrzyma następujące brzmienie:

1. Opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej w okresie 5 lat, począwszy od dnia 1 lipca 2023 r. oraz w każdym kolejnym okresie 5 lat:

1) 36120 zł od jednej osoby lub 108360 zł od wielu osób – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
2) 27090 zł od jednej osoby lub 81270 zł od wielu osób – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
3) 18060 zł od jednej osoby lub 54180 zł od wielu osób – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Okresy pięcioletnie liczone będą od 1 lipca 2023 r. Jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby nastąpi więcej niż jeden raz w takim pięcioletnim okresie, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych doliczać się będzie wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych dotychczas w tym okresie. Tak duża zmiana była oczekiwana ze względu na długi okres utrzymywania przepisów obowiązujących od blisko 20 lat w niezmienionej postaci.
dr Małgorzata Rzeszutek

doradca podatkowy