Skopiuj link
Przepisy ustawy o VAT regulują w art. 89a i art. 89b instytucję tzw. ulgi na złe długi. Umożliwia ona wierzycielowi obniżenie podstawy opodatkowania oraz podatku należnego, w sytuacji gdy dłużnik w określonym terminie nie zapłaci za zakupione towary i usługi. Dłużnik jest wówczas zobowiązany do odpowiedniego zmniejszenia odliczonego podatku naliczonego. Obowiązujące przepisy nie przewidują możliwości skorzystania przez wierzyciela z ww. ulgi, w przypadku gdy dłużnik jest w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, podczas gdy dłużnik w takiej sytuacji stosowną korektę musi przeprowadzić. W konsekwencji istnieje asymetria w stosowaniu tych przepisów przez wierzyciela i dłużnika. Zmiana w art. 89b ustawy o VAT wprowadzona ustawą z dnia 9 kwietnia 2014 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo zamówień publicznych polega dodaniu ust. 1b, z którego wynikać będzie, że dłużnik nie będzie zobowiązany do korekty kwoty podatku naliczonego jeżeli w ostatnim dniu miesiąca, w którym upływa 150 dzień od dnia upływu terminu płatności, będzie w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji. Wierzyciel w takim przypadku nie będzie również uprawniony do dokonania stosownej korekty. Zmiana spowoduje również obniżenie kosztów postępowania upadłościowego, gdyż po jej wprowadzeniu niezapłacony podatek VAT będzie podlegał zgłoszeniu do masy upadłości.
Równocześnie wprowadzono zmianę w przepisach w zakresie ulgi na złe długi dotyczących możliwości korzystania z ulgi na złe długi przez wierzyciela, którego z jego dłużnikiem łączą powiązania wskazane w art. 32 ust. 2 ustawy o VAT, tj. o charakterze rodzinnym lub z tytułu przysposobienia, kapitałowym, majątkowym, lub wynikające ze stosunku pracy. Zmiana ta jest wynikiem wykreślenia ust. 7 w art. 89a ustawy o VAT i pozwoli na przywrócenie zasady proporcjonalności i neutralności w takich sytuacjach. Należy bowiem wskazać, że dłużnik taką korektę podatku naliczonego (pomimo ww. powiązań z wierzycielem) musiał przeprowadzić.
Istnienie wskazanych powiązań nie będzie od 1 lipca 2015 r. przeszkodą w możliwości zastosowania tej instytucji.
Zgodnie z art. 5 ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo zamówień publicznych powyższe zmiany w zakresie instytucji ulgi na złe długi będą mogły mieć zastosowanie również do wierzytelności powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, których nieściągalność, zgodnie z art. 89a ust. la ustawy wymienionej w art. 1, została uprawdopodobniona po dniu 31 grudnia 2012 r.
Należy zaznaczyć, że zarówno dłużnicy (wymienieni w art. 89b ust. 1b, jak i wierzyciele, do których stosowany był art. 89a ust. 7 ustawy o VAT) mogą, lecz nie muszą dokonać korekt podatku – odpowiednio – naliczonego i należnego.
Ponadto zdaniem ministerstwa finansów oznacza to, że dłużnik, który dokonał stosownej korekty podatku naliczonego w odniesieniu do wierzytelności powstałych przed dniem 1 lipca 2015 r., których nieściągalność została uprawdopodobniona po dniu 31 grudnia 2012 r., z dniem 1 lipca 2015 r. jest uprawniony do dokonania ponownej jego korekty w rozliczeniu za okres obejmujący dzień 1 lipca 2015 r., tj. lipiec lub III kwartał 2015 r.
Powyższa teza, wobec treści art. 5 ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz braku przepisu przejściowego regulującego okres w którym należy ująć taką korektę, jest co najmniej kontrowersyjna.
Wojciech Zajączkowski