Rodzinne ogródki działkowe cieszą się dużym zainteresowaniem wśród mieszkańców miast i są wykorzystywane przez nich w celach rekreacyjnych. ROD są terenami użyteczności publicznej, na których nie można stawiać domów ani w nich zamieszkiwać, prowadzić działalności gospodarczej ani budować altan większych niż przewidują przepisy. Prawo do działki reguluje ustawa z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych. Rodzinne ogrody działkowe funkcjonują na gruntach, które są własnością Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz stowarzyszeń ogrodowych (art. 7 ustawy o ROD).

W przypadku nasadzeń, urządzeń i obiektów, które znajdują się na działce w rodzinnym ogrodzie działkowym (są trwale związane z gruntem działki), a które zostały wykonane lub nabyte ze środków działkowca, ustawodawca postanowił, że:

• nie będą one częściami składowymi gruntu (nie będą stawać się własnością właściciela gruntu), ale
• będą traktowane jako odrębne przedmioty własności (będą własnością działkowca, który korzysta z działki i ponosi koszty jej zagospodarowania i wyposażenia w odpowiednie obiekty i urządzenia). 

Nasadzenia to wszelkie rośliny, które działkowiec posadził lub nabył wraz z prawem do działki. Natomiast obiekty i urządzenia to elementy rzeczowe, które są związane z działką w sposób trwały i które służą korzystaniu z niej zgodnie z jej przeznaczeniem (np. altana, ogrodzenie, urządzenia nawadniające) oraz zostały wykonane lub nabyte przez działkowca. Do tej kategorii nie zaliczają się rzeczy ruchome, które znajdują się na działce, np. wyposażenie altany, meble ogrodowe, sprzęt ogrodniczy).

Ustawodawca uregulował także zasady rozliczania wartości tych składników majątku działkowca w sytuacji, gdy przestaje on być stroną umowy dzierżawy działkowej. I tak, zgodnie z art. 42 ust. 1 ustawy o ROD: W razie wygaśnięcia prawa do działki, działkowcowi przysługuje wynagrodzenie za znajdujące się na działce nasadzenia, urządzenia i obiekty stanowiące jego własność. Wynagrodzenie nie przysługuje za nasadzenia, urządzenia i obiekty wykonane niezgodnie z prawem.

Aby określić, czy wynagrodzenie uzyskane przez użytkownika działki na podstawie umowy o przeniesienie prawa do działki w rodzinnym ogrodzie działkowym podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, należy uwzględnić naturę tej należności, która wynika z przepisów ustawy o ROD. Wynagrodzenie takie ma charakter wynagrodzenia za przeniesienie na nabywcę własności obiektów, urządzeń i nasadzeń, które znajdowały się na działce. Jest to więc wynagrodzenie z tytułu przeniesienia własności rzeczy.

Organy podatkowe potwierdzają w wydawanych interpretacjach, że skutki podatkowe uzyskania tego przychodu należy odnieść do treści art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (m.in. interpretacja indywidualna z dnia 3 stycznia 2022 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0115-KDIT1.4011.758.2021.1.MT). A więc, jeśli osoba fizyczna nie zbywa prawa do działki w wykonywaniu działalności gospodarczej; a na działce znajdują się takie elementy jak np. wybudowana przez użytkownika altana czy nasadzenia, od których wykonania upłynął okres dłuższy niż pół roku, wobec tego wynagrodzenie określone w umowie o przeniesienie prawa do działki – jako uzyskane ze zbycia rzeczy, nie jest źródłem przychodu. Uzyskana odpłatność z przeniesienia prawa do działki nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Podatnik nie musi jej wykazywać w zeznaniu rocznym PIT.