Wypłata dywidendy nie jest kosztem podatkowym

Rozstrzygnięcie, przedstawione w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 1 lipca 2015 roku (sygn. akt: II FSK 1447/13) zapadło w związku z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej, złożonym przez spółkę akcyjną, która wniosła o potwierdzenie przez organ podatkowy, że wydatki, jakie ponosi w związku z realizacją obowiązków, nałożonych na spółki akcyjne przez ustawy (np. wypłata dywidendy akcjonariuszom, obowiązek zwoływania zwyczajnego zgromadzenia akcjonariuszy, obowiązki sprawozdawcze, czy zarządzanie jej akcjami przez Dom Maklerski) mogą zostać przez nią zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. nr 21, poz. 86), dalej zwana „u.p.d.o.p.”. Zdaniem spółki, wydatki ponoszone przez spółkę na wypłatę dywidendy akcjonariuszom oraz zadośćuczynienie innych ustawowym obowiązkom niewątpliwie związane są z przychodami spółki, bowiem zabezpieczają źródło jej przychodów, tak jak, np. wydatki na wynajem siedziby podmiotu, czy obsługę księgową. W razie niedochowania bowiem tym obowiązkom spółka mogłaby narazić się na poważne straty, związane, np. z obowiązkiem uiszczenia kar, nałożonych w związku z brakiem zadośćuczynienia obowiązkom ustawowym.

Organ podatkowy uznał stanowisko spółki za nieprawidłowe, uznając, że wskazane przez spółkę wydatki nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów, ponieważ nie są związane z takim funkcjonowaniem spółki, które prowadzi do osiągnięcia przez nią przychodów. Innymi słowy, brak jest powiązania pomiędzy poniesionym wydatkiem, a osiągniętymi przez spółkę przychodami. Z argumentacją tą zgodził się Wojewódzki Sąd Administracyjny, a następnie Naczelny Sąd Administracyjny w powoływanym powyżej wyroku, powołując się jednocześnie na uchwałę składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 grudnia 2011 roku (sygn. akt: II FPS 2/11), dotyczącą braku możliwości uznania za koszty uzyskania przychodów odsetek od kredytu, zaciągniętego przez spółkę kapitałową na wypłatę dywidendy jej wspólnikom.

W uzasadnieniach do wydanych wyroków sądy wskazały na brak możliwości uznania dywidendy, wypłaconej akcjonariuszom za przychód spółki, bowiem jest to przychód dla akcjonariusza tej spółki, dlatego też, wydatki poniesione na jej wypłatę, jako niezwiązane z osiąganiem przychodu, nie mogły zostać uznane za koszt uzyskania przychodu. Jednocześnie, Sądy podkreśliły, że wywiązywanie się podmiotu z nałożonych na niego obowiązków nie może stanowić działania, zmierzającego do zabezpieczenia źródła przychodów w takim sensie, że ewentualnie niewywiązanie się z obowiązku pociągało będzie obowiązek zapłaty kary, która uszczupli przychód spółki. Tym samym, nie każdy wydatek, będący kosztem funkcjonowania podmiotu w sensie bilansowym, stanowić będzie jednocześnie koszt uzyskania przychodu.

Powyższe potwierdza, jak bardzo rozbieżne jest rozumienie przepisów, dotyczących kosztów uzyskania przychodów, przez podatników i organy podatkowe, jak i sądy. Argumentacja podatnika w powyższej sprawie pod względem logicznym była jak najbardziej trafna, bowiem ponosił on określone wydatki, związane z obowiązkami, którym musiał zadośćuczynić i w razie ich niedochowania był narażony na uszczuplenie przychodów w postaci konieczności zapłaty nałożonych z tego tytułu kar. Nie ulega zatem wątpliwości, że działał on w celu zabezpieczenia źródła przychodów. Niemniej jednak, kwestia poruszona w przedmiotowej sprawie, z uwagi na brak wyraźnego wskazania, że wydatki, związane z dochowaniem ustawowych obowiązków, nie mogą zostać uznane za koszty uzyskania przychodów, pozostawiona została do rozstrzygnięcia organom podatkowym i sądom. Niewątpliwie, problematyka kosztów uzyskania przychodów stanowi jeden z najistotniejszych obszarów podatku dochodowego, a jednocześnie obszar, który wywołuje najwięcej kontrowersji w relacji między organem podatkowym i podatnikiem. Przepisy, dotyczące ogólnego pojęcia kosztu uzyskania przychodu, jak i dotyczące tzw. kosztów zabronionych, nie pozostają w relacji „co nie jest kosztem zabronionym, jest bezpośrednim lub pośrednim kosztem uzyskania przychodu”, dlatego też niejednokrotnie podatnicy na ostateczne rozstrzygnięcie ważkiej dla nich kwestii zmuszeni są czekać aż do wydania wyroku przez Naczelny Sąd Administracyjny.

Anna Justyńska
Anita Ponińska