Akcjonariusze na mocy umowy spółki i uchwały, mogą być zobligowani do wykonywania na jej rzecz powtarzalnych świadczeń niepieniężnych na podstawie art. 356 ustawy Kodeks spółek handlowych (odpowiednik art. 176 ksh dla spółek z o.o. czy komandytowych). Pomiędzy spółką a akcjonariuszami nie są zwykle zawierane dodatkowe umowy (o pracę, umowy agencyjne lub umowy zlecenia albo inne umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia). Ponadto osoby te nie prowadzą działalności w przedmiocie przypisanych im indywidualnie świadczeń.

Przypomnijmy, iż obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym podlega osoba, która posiada określony tytuł do ubezpieczeń wskazany przez ustawodawcę. Katalog osób podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym określono w art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Dla rozstrzygnięcia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne istotne jest czy dana osoba posiada jeden z tytułów do ubezpieczenia określonych powyższym przepisem. Tytuły wymienione w tym przepisie mają charakter katalogu zamkniętego niepodlegającego wykładni rozszerzającej.

Zdaniem ZUS przedstawianym w wydawanych decyzjach (m.in. pismo z dnia 12 czerwca 2023 r., sygn. DI/100000/43/403/2023), relacje pomiędzy wspólnikami a spółką nie mają charakteru stosunku ustanowionego w art. 356 k.s.h. Zakres, rodzaj i wymiar prac, do których zobowiązani są najczęściej wspólnicy spółki w połączeniu z przedmiotem świadczeń wskazują, iż obowiązki wspólników są zadaniami o charakterze usługowym i stanowią obowiązki charakterystyczne dla umowy o świadczenie usług, a więc umowy opisanej w art. 750 Kodeksu cywilnego.  Stosunek taki wypełnia przesłanki tytułu do objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Tym samym wynagrodzenie wypłacane będzie stanowiło podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe stosownie do z art. 18 ust. 1, 3 i 7 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a w konsekwencji też będzie wymagało potrącenia składki zdrowotnej.

Organy podatkowe kwalifikują takie wynagrodzenia do przychodów z innych źródeł, co pociąga za sobą konieczność ich opodatkowania przez wspólnika według skali podatkowej (m.in. w interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 15.07.2021 r., 0114-KDIP3-1.4011.399.2021.1.EC). Koszty świadczeń komplementariuszy stanowią one koszty podatkowe jako koszty pośrednie działalności SKA.

Wynagrodzenie wypłacane komplementariuszowi wyłącznie na podstawie statutu spółki komandytowo-akcyjnej stanowi wynagrodzenie za świadczenie przez niego na rzecz spółki usługi podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Jeśli będą mieć charakter doradztwa to wówczas nie mogą skorzystać ze zwolnienia z art. 113 ustawy VAT do obrotu nieprzekraczającego 200 000 zł rocznie.
dr Małgorzata Rzeszutek

doradca podatkowy