W obliczu ludzkich tragedii dziejących się na południu Polski w wyniku przechodzącej fali powodziowej, Minister Finansów zdecydował się podjęcie pierwszych kroków związanych z ulgami podatkowymi i zachętami do wsparcia powodzian. 17 września wydał rozporządzenia w sprawie stawki VAT w przypadku darowizn towarów i usług przekazywanych na rzecz poszkodowanych.

Preferencja, z której mogą skorzystać przedsiębiorcy przekazujący darowizny dla ofiar powodzi, będzie dotyczyć wsparcia realizowanego za pośrednictwem podmiotów zwykle organizujących pomoc i dystrybucję świadczeń w tego rodzaju kataklizmach, tj.: organizacji pożytku publicznego, jednostek samorządu terytorialnego, podmiotów leczniczych i Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych. Stawka 0% VAT będzie stosowana do darowizn wszelkiego rodzaju towarów, np. żywności, koców, śpiworów, ubrań, artykułów higienicznych, ale też nieodpłatnych usług, takich jak zakwaterowanie czy wynajem agregatów prądotwórczych, które mogą się okazać niezbędne do złagodzenia skutków kataklizmu.

Rozporządzenie weszło w życie 18 września 2024 r. z możliwością stosowania go do darowizn towarów i nieodpłatnych usług przekazanych począwszy od 12 września do 31 grudnia 2024 r. Początkowa data możliwości stosowania preferencji skorelowana jest z datą, kiedy pojawiły się pierwsze intensywne opady atmosferyczne i realnie pierwsze skutki podtopień.

Zapisy rozporządzenia są tożsame w zakresie zasad rozliczania darowizn jak to było przy wprowadzeniu zwolnienia z VAT dla darowizn w zakresie wsparcia uchodźców z Ukrainy. A więc, darowizny przekazywane bezpośrednio na rzecz osób fizycznych nie dają podstawy do preferencyjnego opodatkowania. Można uwzględnić darowiznę w rozliczeniu podatku dochodowego podobnie jak przy VAT, jeśli będzie przekazana do właściwego podmiotu. Przepisy pozwalają na odliczenie od dochodu darowizn na rzecz organizacji pożytku publicznego i wolontariatu. Działalność pożytku publicznego może być prowadzona także przez stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego. To oznacza, że można odliczyć darowiznę przekazaną np. stowarzyszeniu prowadzonemu przez miasto na cele pomocy powodzianom, ale nie urzędowi miasta.

Nadal darowizny nie będą możliwe do ujęcia w kosztach uzyskania przychodu u podmiotu przekazującego wsparcie. Wyjątkiem są tylko koszty wytworzenia lub cena nabycia produktów spożywczych przekazanych na rzecz organizacji pożytku publicznego z przeznaczeniem wyłącznie na cele charytatywne prowadzone przez te organizacje.

To pierwsze z wydanych rozporządzeń podatkowych, czekamy na kolejne formy wsparcia, m.in. zwolnienie z ZUS dla przedsiębiorców poszkodowanych czy zwolnienie podatkowe bez limitu dla zapomóg wypłacanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych dla pracowników poszkodowanych, którzy najbardziej ucierpieli w wyniku powodzi. Na razie przedsiębiorcy mogą wnioskować o: rozłożenie na raty należności podatkowych, umorzenie zaległości podatkowej, odroczenie terminu zapłaty należności podatkowych. W poprzednich latach – przy powodzi w 2010 roku- pojawiły się również podobne firmy wsparcia poszkodowanych, więc to zapewne kwestia paru tygodni i kolejne preferencje będą wprowadzane, w tym m.in. zaniechanie PIT od pomocy materialnej otrzymanej od zakładu pracy przez osoby poszkodowane na skutek katastrofy naturalnej.