To oznacza, że samo złożenie oświadczenia o spełnieniu warunków koniecznych do uzyskania ulgi podatkowej z art. 16 ww. ustawy automatycznie nie zwalnia podatnika z obowiązku zapłacenia podatku od spadków i darowizn, gdyż, dopiero w postępowaniu podatkowym organ podatkowy rozstrzyga czy podatnik rzeczywiście spełnia wszystkie warunki konieczne do uzyskania tego zwolnienia. Oznacza to, że oświadczenie ma charakter warunkowy. W razie niedotrzymania warunków przyznanej ulgi mieszkaniowej organ podatkowy wznawia postępowanie podatkowe i wydaje decyzję ustalającą wysokość podatku od spadków i darowizn, już bez uwzględnienia ulgi z art. 16.

Podnajem części mieszkania (np. jednego czy dwóch pokoi) z udostępnieniem części wspólnych nie spowoduje utraty ulgi mieszkaniowej nabytej na podstawie art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn – takie stanowisko potwierdził Dyrektor KIS w interpretacji z 14 marca 2023 r., sygn. 0111-KDIB2-3.4015.24.2023.1.ASZ. Warunki, które nadal muszą być spełnione to zameldowane w lokalu podatnika korzystającego z ulgi, zamieszkiwanie w nim (co oznacza brak wynajmu całości mieszkania), a także niezbywanie go na rzecz innych osób przez okres 5 lat, wówczas nie nastąpi utrata prawa do nabytej ulgi mieszkaniowej.

Z przepisów o uldze mieszkaniowej (art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn) nie wynika z nich, aby prawa do ulgi pozbawieni byli ci, którzy są współwłaścicielami innego budynku mieszkalnego bądź współwłaścicielami lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość albo współwłaścicielami spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub prawa do budynku w zasobach spółdzielni. Skoro ustawodawca pozbawił prawa do ulgi podatkowej określonej w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn jedynie właścicieli takich nieruchomości (ust. 2 pkt 2) lub praw (ust. 2 pkt 3), to współwłaściciele takich nieruchomości lub praw spełniają warunki do skorzystania z ulgi (m.in. stanowisko Dyrektora KIS w interpretacji z 20 czerwca 2022 r., sygn. 0111-KDIB2-2.4015.46.2022.2.DR).

Ulga mieszkaniowa nie wygaśnie również w przypadku zamiany mieszkań o tej samej wartości. Sens, o którym mowa w art. 16 ust. 7 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn zostaje zachowany. Zasadniczym celem ustawodawcy jest zwolnienie bliskich spadkodawcy od obciążeń podatkowych z tytułu nabycia nieruchomości mieszkaniowej, gdy nie dysponują innym mieszkaniem czy domem i będą mieszkać, będąc zameldowanymi na pobyt stały w uzyskanej nieruchomości przez 5 lat oraz utrzymają tytuł prawny do nabytego, np. tytułem dziedziczenia mieszkania – a więc nie dokonają jego zbycia – przez okres 5 lat. Ważne, iż do skorzystania z omawianej ulgi niezbędnym jest łączne spełnienie wszystkich warunków zawartych w art. 16 ust. 2 ww. ustawy. Niespełnienie chociażby jednego z nich skutkować będzie bowiem utratą prawa do skorzystania z ulgi.
dr Małgorzata Rzeszutek

doradca podatkowy