W przypadku klientów kwoty te mają charakter dobrowolny, a ich przyznanie i wysokość zależy tylko i wyłącznie od uznania klienta, jego oceny i dobrej woli. Zwyczajowo jest to ok. 10%-15% od kwoty świadczenia, natomiast to klient ostatecznie decyduje czy zamierza przyznać dobrowolny napiwek. W niektórych miejscach, np. restauracjach na karcie menu znajduje się informacja, że klient ma prawo przyznać napiwek w dowolnej kwocie. Jeśli klient chce przekazać napiwek w formie doliczenia do rachunku płaconego kartą wówczas na paragonie może być zaprezentowany napiwek ze stawką 0%.

Inaczej jest w przypadku, gdy klient przekazuje napiwek w gotówce i pozostaje on u kelnera obsługującego. Kelner nie wykazuje napiwku pracodawcy. Przedsiębiorca nie wie, czy kelner w ciągu dnia otrzymał jakikolwiek napiwek, a jak go otrzymał, to nie wie w jakiej wysokości. Kwoty napiwków nie są wówczas w żaden sposób rozliczane przez podatnika. Nie jest to najlepsze rozwiązanie, ale dość popularne.

Najbardziej czytelnym podatkowo wyjściem z sytuacji jest wskazanie przez klienta, ile chce przyznać napiwku, a kelner uwzględnia kwotę poprzez jej doliczenie przy płatności terminalem (kwota z rachunku plus kwota napiwku). Przedsiębiorca zatrudniający wówczas oddaje kelnerowi różnicę pomiędzy wysokością kwot wynikających z paragonów wystawionych i opłaconych kartą, a wysokością środków pieniężnych pobranych przez terminal od klienta. Różnica ta stanowi napiwek kelnera. Z uwagi na coraz bardziej powszechną możliwość dokonywania płatności kartą jest to tożsame rozliczenie co gotówkowe. Z uwagi na to. że środki są przekazywane na rachunek firmy, nie ma innej możliwości ich przekazania kelnerowi, jak po weryfikacji i zestawieniu ww. danych.

Kwoty te zwiększają pracownikom i zleceniobiorcom podstawę opodatkowania podatkiem od osób fizycznych, a zgodnie z art. 15 ust. 3 ustawy o VAT, czynności, z których powstają przychody ze stosunków pracy oraz stosunków cywilnoprawnych wynikających np. z umów zleceń, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT. W konsekwencji, z punktu widzenia podatku VAT, gdy kwoty napiwków są świadczeniem klienta całkowicie dobrowolnym, a stosowane przez przedsiębiorcę systemy sprzedażowe pozwalają określić i jednoznacznie przypisać kwoty poszczególnych napiwków konkretnym pracownikom oraz firma nie pobiera żadnych kwot z napiwków, to kwoty te nie stanowią dla przedsiębiorcy wynagrodzenia będącego podstawą opodatkowania podatkiem od towarów i usług w myśl art. 29a ust. 1 ustawy VAT. (takie stanowisko zaprezentował m.in. Dyrektor KIS w interpretacji z 15 maja 2023 r., sygn. 0114-KDIP1-3.4012.97.2023.2.LK).

Podobnie, NSA w wyroku z dnia 17 listopada 2010 r., sygn. akt I FSK 1917/09 stwierdził, że napiwki, co do zasady, jako niezwiązane bezpośrednio z wynagrodzeniem za wykonaną usługę nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Brak cechy odpłatności świadczenia usługi, wyklucza opodatkowanie podatkiem od towarów i usług, w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT. Napiwki jako wyłączone są z zakresu opodatkowania podatkiem VAT, nie powinny być objęte ewidencją fiskalną prowadzoną przez podatników, chyba, że z zastosowaniem stawki 0% VAT.
dr Małgorzata Rzeszutek

doradca podatkowy