Skopiuj link
Czynność użyczenia na gruncie ustawy o VAT jest kwalifikowana jako usługa. Ponieważ jest czynnością nieodpłatną zastosowanie do niej może znaleźć art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym za odpłatne świadczenie usług uznaje się również użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Z powyższego przepisu wynika, że podatnik, który nieodpłatnie świadczy usługę polegającą na użyciu firmowego towaru do celów innych niż działalność gospodarcza ma obowiązek wycenić i opodatkować taką usługę jeżeli przy nabyciu użyczanego firmowego towaru przysługiwało prawo (choćby częściowe) do odliczenia podatku naliczonego.
Jeżeli podatnik użycza towar (samochód osobowy) przy nabyciu którego nie przysługiwało mu prawo do odliczenia podatku naliczonego, np. nabycie na zasadach opodatkowanych marżą, bądź nabycie od podmiotu, który nie wystawił faktury, użyczenie to jest nieopodatkowane. Natomiast, gdy przy nabyciu pojazdu podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku, to, co do zasady, wystąpi podatek należny.
Jednakże ustawodawca wprowadził do ustawy o VAT przepis art. 8 ust. 5, zgodnie z którym przepis ust. 2 pkt 1 nie ma zastosowania w przypadku użycia pojazdów samochodowych do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, obliczoną zgodnie z art. 86a ust. 1, z tytułu:
1) nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów lub
2) nabycia, importu lub wytworzenia części składowych do tych pojazdów, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów podatnikowi nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Jeśli więc podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego w wysokości wskazanej w art. 86a ust. 1 ustawy o VAT, tj. 50% kwoty podatku naliczonego, to w świetle art. 8 ust. 5 ustawy nie ma on obowiązku opodatkowania użyczenia takiego samochodu.
Powyższa sytuacja dotyczy nie tylko samochodów będących własnością podatnika, lecz również pojazdów, które są użytkowane przez podatnika na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze. Wynika to z art. 8 ust. 6 ustawy o VAT. Jeśli więc podatnik leasinguje samochód i przy leasingu odlicza 50% kwoty podatku naliczonego na podstawie art. 86a ust. 1 ustawy o VAT i taki samochód użycza pracownikowi, to takiego użyczenia nie będzie opodatkowywał podatkiem VAT.
Analogiczne reguły zawarł ustawodawca w przepisach przejściowych ustawy z dnia 7 lutego 2014 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2014, poz. 312), gdzie uregulował kwestię użyczania pojazdów, w stosunku do których podatnik przy nabyciu, najmie, dzierżawie, leasingu miał prawo do odliczenia 50% lub 60% kwoty podatku naliczonego zgodnie z przepisami obowiązującymi do końca marca 2014 r.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 tej ustawy w przypadku użycia przez podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza pojazdów samochodowych nabytych, importowanych lub wytworzonych przez podatnika przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, przy których nabyciu, imporcie lub wytworzeniu kwotę podatku naliczonego stanowiło 50% lub 60% kwoty podatku:
1) wynikającej z faktury otrzymanej przez podatnika,
2) należnego z tytułu:
a) świadczenia usług, dla którego zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy zmienianej w art. 1 podatnikiem jest ich usługobiorca,
b) dostawy towarów, dla której zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy zmienianej w art. 1 podatnikiem jest ich nabywca,
c) wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów,
3) należnego, w przypadku, o którym mowa w art. 33a ustawy zmienianej w art. 1,
4) wynikającej z otrzymanego dokumentu celnego, deklaracji importowej w przypadku, o którym mowa w art. 33b ustawy zmienianej w art. 1, oraz z decyzji, o których mowa w art. 33 ust. 2 i 3 oraz art. 34 tej ustawy
– nie więcej jednak niż odpowiednio 5.000 zł lub 6.000 zł, nie stosuje się przepisu art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy zmienianej w art. 1.
Natomiast zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 7 lutego 2014 r. na potrzeby ust. 1 przepis art. 8 ust. 6 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się odpowiednio.
Podsumowując podatnik, który przy nabyciu, najmie, dzierżawie, leasingu pojazdu samochodowego na podstawie przepisów obowiązujących do końca marca 2014 r. miał prawo do odliczenia podatku naliczonego 50% lub 60% (nie więcej niż 5.000 zł lub 6.000 zł) i użycza samochód na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą nie ma obowiązku opodatkowania takiego użyczenia.
Równocześnie podatnik, który przy nabyciu, najmie, dzierżawie, leasingu pojazdu samochodowego na podstawie przepisów obowiązujących od dnia 1 kwietnia 2014 r. miał prawo do odliczenia podatku naliczonego w wysokości 50% na podstawie przepisu art. 86a ust. 1 ustawy o VAT i użycza pojazd samochodowy na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą nie ma obowiązku opodatkowania podatkiem VAT takiego użyczenia.
Powyższe wyjaśnienia nie dotyczą jednak obowiązku opodatkowania użyczonego samochodu na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Wojciech Zajączkowski