Fundacja rodzinna w Polsce stała się dość popularną formą zabezpieczenia rodzinnych majątków. Fundacja jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Fundator określa w statucie szczegółowy cel fundacji rodzinnej. Czas jej istnienia jest nieograniczony, ale wskutek decyzji rodzinnych może zostać rozwiązana znacznie szybciej, co będzie miało określone skutki podatkowe.

W przypadku rozwiązania fundacji rodzinnej podstawę opodatkowania stanowi cała wartość przekazanego lub postawionego do dyspozycji przez fundację rodzinną bezpośrednio lub pośrednio mienia, niezależnie czy mienie to pochodzi z wypracowanych przez fundację zysków czy też wniesionych na fundusz założycielski środków pieniężnych w walucie polskiej. Tak ustalona podstawa opodatkowania podlega pomniejszeniu jedynie zgodnie z art. 24q ust. 3 i 4 ustawy o CIT o wartość podatkową mienia wniesionego przez fundatora lub fundatorów.

Jednak uwaga, wniesione do fundacji rodzinnej środki pieniężne w walucie polskiej (niezależnie od przeznaczenia ich na fundusz założycielski lub przekazania w formie darowizny w trakcie funkcjonowania fundacji) nie mogą stanowić wartości podatkowej mienia wniesionego przez fundatora, o którą zgodnie z przepisem art. 24q ust. 3 ustawy o CIT pomniejsza się wartość przychodu fundacji rodzinnej w związku z jej rozwiązaniem. Stanowisko takie wyraził m.in. Dyrektor KiS w interpretacji z 24 sierpnia 2023 r., sygn. 0111-KDIB1-2.4010.173.2023.1.DP. Ustawodawca objął tym rozwiązaniem tylko takie składniki mienia, które w przypadku ich odpłatnego zbycia mogłyby zostać przez fundatora zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Przykładem takich składników są rzeczy lub prawa. Natomiast w odniesieniu do środków pieniężnych, zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów nie byłoby możliwe. Przekazanie mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej na rzecz osób uprawnionych (zasadniczo fundator lub beneficjenci) skutkuje powstaniem obowiązku zapłaty przez fundację rodzinną podatku CIT w wysokości 15% podstawy opodatkowania.

Przykładowo, zbycie przez fundację rodzinną wniesionych do tej fundacji przez fundatora papierów wartościowych, nie wygeneruje po jej stronie przychodu podatkowego. Jednak przychód taki może wygenerować m.in. przekazanie mienia fundacji, w związku z jej rozwiązaniem – tak orzekł Dyrektor KiS w interpretacji indywidualnej z 23.08.2023 r., sygn. 0114-KDIP2-1.4010.149.2023.2.KS . Przy ustalaniu podstawy opodatkowania fundacji rodzinnej, również w kontekście art. 24q ust. 3, nie tyle chodzi o odliczenie wartości mienia, które na moment likwidacji fundacji znajduje się na jej stanie majątkowym, ile o odliczenie wartości, które zostały do tej fundacji wniesione przez fundatora lub fundatorów.

Zupełnie inne skutki podatkowe niż fundacja przy jej rozwiązaniu będzie miał fundator i beneficjent. W związku z otrzymaniem mienia z tytułu rozwiązania fundacji będą korzystać ze zwolnienia od podatku dochodowego na zasadzie art. 21 ust. 1 pkt 157 ustawy o PIT. Przy czym zgodnie z art. 21 ust. 49 ustawy o PIT, ww. zwolnienia od podatku dochodowego znajdą zastosowanie do części przychodów odpowiadającej proporcji, o której mowa w art. 27 ust. 4 ustawy o fundacji rodzinnej, według stanu na dzień uzyskania przychodu. W spisie mienia fundator a później Zarząd fundacji zamieszcza informację o aktualnych proporcjach dla każdego z fundatorów oraz fundacji rodzinnej. Przykładowo, jeżeli mienie do fundacji wnieśli tylko fundator lub jego małżonek, w tym na przykład fundator 70% oraz małżonek 30%, natomiast mienia nie wniosła sama fundacja, bądź inne osoby, to proporcja, o której mowa wyniesie 100%.