Skopiuj link
Z pytaniem do organu podatkowego zwróciła się Spółka, która w ramach prowadzonej działalności gospodarczej Spółka w dniu 8 sierpnia 2014r. zawarła umowę z Fabryką w upadłości likwidacyjnej (upadłość ogłoszono 27 grudnia 2012r.), reprezentowaną przez Syndyka. Przedmiotem umowy było wykonanie i dostarczenie konstrukcji elektrofiltra. Wg przekazanej dokumentacji w listopadzie 2014r. zostały wystawione faktury sprzedaży z VAT na zamawiającego za dostarczoną konstrukcję z terminami płatności przypadającymi odpowiednio na 2 lutego 2015 r., 3 lutego 2015 r., 9 lutego 2015 r. Do dnia dzisiejszego Syndyk nie wywiązał się z zaciągniętych zobowiązań wynikających z wystawionych faktur – brak zapłaty. W miesiącu lipcu 2015r. minęło 150 dni licząc od dnia upływu terminu płatności określonego na fakturze sprzedaży wystawionych przez Spółkę.
Spółka zadała pytanie, czy może dokonać korekty podatku należnego w okresie, w którym upłynął 150 dzień od terminu płatności wynikającej z ww. umowy.
Zdaniem Spółki z chwilą upływu 150 dni od dnia terminu płatności może ona dokonać korekty podatku należnego z tytułu nieuregulowanej wierzytelności przez spółkę w upadłości reprezentowaną przez Syndyka.
Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach uznał stanowisko Spółki za nieprawidłowe. Organ wskazał, że zgodnie z art. 89a ust. 1 ustawy o VAT, podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona.
W myśl art. 89a ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, przepis ust. 1 stosuje się w przypadku gdy dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.
Zasady funkcjonowania spółki w likwidacji, jak i jej reprezentacji regulują przepisy ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 233 ze zm.). Stosownie do art. 144 ust. 1 i 2 ww. ustawy Prawo upadłościowe, jeżeli ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku upadłego, postępowania sądowe i administracyjne dotyczące masy upadłości mogą być wszczęte i dalej prowadzone jedynie przez syndyka lub przeciwko niemu, a postępowania te syndyk prowadzi na rzecz upadłego, lecz w imieniu własnym. Z regulacji tej wynika, że syndykowi przysługuje legitymacja do występowania w tych postępowaniach. Legitymację syndyka określa się w nauce jako tzw. legitymację formalną lub jako podstawienie (substytucja) procesowe. Syndyk jest więc stroną w znaczeniu formalnym (procesowym), tzn. działa w postępowaniu we własnym imieniu. Natomiast stroną w znaczeniu materialnym, pomimo ogłoszenia upadłości, pozostaje upadły.
Na mocy art. 160 ust. 1 Prawa upadłościowego, w sprawach dotyczących masy upadłości syndyk dokonuje czynności w imieniu własnym na rachunek upadłego. Ponadto czynności prawne upadłego dotyczące mienia wchodzącego do masy upadłości są nieważne (art. 77 ust. 1 Prawa upadłościowego).
Z powyższych przepisów wprost wynika, że dzień wydania przez sąd postanowienia o ogłoszeniu upadłości Kontrahenta wprowadził barierę czasową w zakresie ustalenia stanu zobowiązań i rozliczeń podatkowych oraz cywilnoprawnych. Stan istniejący na dzień ogłoszenia upadłości podlega zgłoszeniu sędziemu komisarzowi przez wszystkich wierzycieli celem zaspokojenia z masy upadłości. Jakiekolwiek zmiany stanu zobowiązań czy działania Spółki zmierzające do ich zmiany tak w zakresie stosunków cywilnoprawnych, jak i publicznoprawnych firmy znajdującej się w stanie upadłości, dotyczą masy upadłości.
We wszelkich postępowaniach, stroną w znaczeniu materialnym pozostaje upadły – to on jest podmiotem praw i obowiązków, natomiast syndykowi przysługuje legitymacja formalna do występowania w tych postępowaniach; jest on stroną w znaczeniu formalnym. W zakresie prawnopodatkowym działanie syndyka należy potraktować jako działanie przez pełnomocnika z wszystkimi prawnymi tego stanu rzeczy konsekwencjami. Tak więc syndyk masy upadłości jest osobą odpowiedzialną w czasie trwania postępowania upadłościowego za realizację wszystkich obowiązków podatnika i płatnika przez upadłego.
Syndyk może dokonywać wobec majątku upadłego przedsiębiorcy czynności zwykłego zarządu, to znaczy głównie czynności zmierzających do utrzymania masy upadłości w stanie pozwalającym na jak najpełniejsze zaspokojenie wierzycieli. Nie oznacza to jednak, że syndyk nie mógł zaciągnąć nowych zobowiązań. Zatem umowa na wykonanie i dostarczenie konstrukcji elektrofiltra, w której zamawiającym był Syndyk, zawarta w istocie została z Fabryką w upadłości likwidacyjnej, reprezentowaną przez Syndyka, gdyż jak wskazano wyżej w przypadku postawienia spółki w stan upadłości likwidacyjnej tylko syndyk ma prawo reprezentować upadłego. Na fakt ten wskazała sama Spółka w przedstawionym we wniosku opisie sprawy.
Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy należy stwierdzić, że skoro, jak wskazała we wniosku Spółka, na dzień dokonania dostaw udokumentowanych ww. fakturami nabywca był w upadłości likwidacyjnej, zatem nie jest tutaj spełniona, wynikająca z przepisu art. 89a ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, jedna z przesłanek warunkujących możliwość dokonania przez sprzedawcę obniżenia podatku należnego w trybie przewidzianym w art. 89a ust. 1 ustawy. Zatem stanowisko Spółki jest nieprawidłowe.
oprac.: Wojciech Zajączkowski