Skopiuj link
Z pytaniem do organu podatkowego zwrócił się Powiat, który poprzez swoją jednostkę budżetową – Szkołę – prowadzi sprzedaż posiłków dla uczniów w stołówce szkolnej. Celem prowadzenia stołówki nie jest świadczenie usług gastronomicznych, ale wyłącznie pełnienie funkcji socjalno-bytowych, polegających na zapewnieniu żywienia w ramach realizacji funkcji opiekuńczej. Opłaty za korzystanie ze stołówki są kalkulowane wyłącznie na poziomie zapewniającym jedynie pokrycie faktycznych kosztów wytworzenia posiłków, tzw. wkład do kotła. Świadczenie opieki polega na zapewnieniu wyżywienia i dożywiania młodzieży, korzystającej z prawa do kształcenia i wychowania w ramach systemu oświaty, w sytuacji gdy jest to niezbędne dla prawidłowego kształcenia i wychowania w jednostkach organizacyjnych systemu oświaty. Sprzedaż posiłków w stołówce szkolnej dokonywana jest wyłącznie na rzecz uczniów i nauczycieli w celu osobistego spożycia.
Powiat zadał pytanie, czy prowadzenie stołówki szkolnej Szkołę realizującą zadania wobec uczniów i nauczycieli szkoły nałożone przez ustawę o systemie oświaty, można uznać za czynności niepodlegające ustawie o podatku od towarów i usług.
Zdaniem Powiatu, zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług, za podatników VAT nie uznaje się organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których jednostki te zostały powołane (tzw. zadania statutowe). Szkoła jako jednostka budżetowa Powiatu posiada status jednostki objętej systemem oświaty, realizuje więc cele i zadania określone w ustawie o systemie oświaty, co zapisane jest w statucie Szkoły. Sprzedaż posiłków w stołówce szkolnej uczniom i nauczycielom nie ma celu zarobkowego. Zatem nie spełnia warunku z ustawowej definicji działalności gospodarczej (art. 15 ust. 2). Dlatego Powiat uważa, że w obecnym stanie faktycznym działalność stołówki szkolnej nie powinna podlegać ustawie o VAT.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał stanowisko Powiatu za nieprawidłowe. Organ podatkowy stwierdził, że na mocy art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza – zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy – obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Stosownie do art. 15 ust. 6 ustawy, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.
Oznacza to, że organ będzie uznany za podatnika podatku od towarów i usług w dwóch przypadkach, tj. gdy wykonuje czynności inne niż te, które mieszczą się w ramach jego zadań oraz, gdy wykonuje czynności mieszczące się w ramach jego zadań, ale czyni to na podstawie umów cywilnoprawnych.
Jak wynika z powyższego, wyłączenie organów władzy publicznej z kategorii podatnika ma charakter podmiotowo-przedmiotowy.
W świetle wskazanych unormowań jednostki samorządu terytorialnego na gruncie podatku od towarów i usług występować mogą w dwoistym charakterze – podmiotów niebędących podatnikami, gdy realizują zadania nałożone na nich odrębnymi przepisami prawa, oraz – podatników podatku od towarów i usług, gdy wykonują czynności na postawie umów cywilnoprawnych.
Kryterium podziału stanowi charakter wykonywanych czynności: czynności o charakterze publicznoprawnym wyłączają te podmioty z kategorii podatników, natomiast czynności o charakterze cywilnoprawnym skutkują uznaniem tych podmiotów za podatników podatku od towarów i usług, a realizowane przez nie odpłatne dostawy towarów i świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Z powołanych wyżej przepisów wynika, że jednostki samorządu terytorialnego są podatnikami podatku od towarów i usług jedynie w zakresie wszelkich czynności, które mają charakter cywilnoprawny, tzn. są przez nie realizowane na podstawie umów cywilnoprawnych. Bowiem tylko w tym zakresie ich czynności mają charakter działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.
W świetle powołanych przepisów należy stwierdzić, że zapewnienie posiłków uczniom w szkole poprzez prowadzenie stołówki szkolnej, za które pobierane są opłaty wypełniają definicję działalności gospodarczej wskazanej w art. 15 ust. 2 ustawy podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT. Powiat świadcząc odpłatnie te usługi działa w reżimie cywilnoprawnym (a nie publicznoprawnym), a zatem wykonuje czynności wskazane w art. 5 ust. 1 ustawy. Przy tym – co również należy podkreślić – istnieje bezpośredni związek pomiędzy dokonywanymi płatnościami a usługami świadczonymi przez szkołę podlegającą Powiatowi. Beneficjentem świadczonych przez Powiat usług za odpłatnością są rodzice lub opiekunowie prawni uczniów szkoły oraz nauczyciele.
Zatem w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, w której występuje skonkretyzowane świadczenie pomiędzy dwoma określonymi stronami transakcji, dla którego istnieje bezpośredni beneficjent czynności. Powiat zobowiązuje się wykonać określone czynności – zapewnienie posiłku – na rzecz konkretnej osoby, za które to czynności otrzymuje opłatę (wynagrodzenie) w określonej wysokości. Skoro jest możliwe zidentyfikowanie konkretnego świadczenia wykonywanego przez Powiat na rzecz określonego podmiotu (nabywcy), należy uznać je za świadczenie usług w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług.
Zdaniem organu podatkowego realizacja opisanego we wniosku świadczenia w zakresie zapewnienia posiłków uczniom oraz nauczycielom w szkole poprzez prowadzenie stołówki szkolnej, stanowi niewątpliwie czynność cywilnoprawną, świadczenia te są usługami wykonywanymi na podstawie czynności cywilnoprawnych.
Mając na uwadze obowiązujące przepisy prawa oraz opis sprawy należy stwierdzić, że Powiat z tytułu zapewnienia posiłków uczniom szkoły oraz nauczycielom poprzez prowadzenie stołówki szkolnej, jest podatnikiem w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy, a świadczone czynności spełniają definicję świadczenia usług określoną w art. 8 ust. 1 ustawy i Powiat w zakresie tych czynności nie korzysta z wyłączenia od podatku od towarów i usług na podstawie przepisu art. 15 ust. 6 ustawy. W konsekwencji, czynności wykonywane przez Powiat w zakresie prowadzenia stołówki szkolnej, stanowią świadczenie usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 w związku z art. 8 ust. 1 ustawy, wypełniające definicję działalności gospodarczej wskazanej w art. 15 ust. 2 ustawy, podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT.
oprac.: Wojciech Zajączkowski
