Ryzyko dla przedsiębiorcy wynikające z wysyłania niechcianych wiadomości (SPAM)

W prawie polskim brak jest jednej wiążącej definicji SPAMu, niewątpliwie jednak wiadomości mają charakter niechciany, gdy:
 

1. dane odbiorcy oraz kontekst wiadomości są nieistotne, gdyż wiadomość jest adekwatna w takim samym stopniu do innych potencjalnych odbiorców;
2. oraz odbiorca nie wyraził w sposób świadomy oraz jednoznaczny zgody na ich wysyłkę.

Podstawowym aktem regulującym kwestie dotyczące problematyki spamu jest ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną.  Ustawa posługuje się pojęciem „informacji handlowej”, która może przybrać postać informacji niezamawianej. Przesyłanie tego rodzaju informacji skierowanej do oznaczonego odbiorcy będącego osobą fizyczną za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w szczególności poczty elektronicznej jest zgodnie z art. 10 ust. 1 tej ustawy zakazane pod karą grzywny. Przesyłanie SPAMu stanowi wykroczenie ścigane na wniosek pokrzywdzonego.

Spamem może być również uciążliwe i niewywołane działaniem albo zaniechaniem konsumenta nakłanianie do nabycia produktów przez telefon, faks, pocztę elektroniczną lub inne środki porozumiewania się na odległość, z wyjątkiem przypadków egzekwowania zobowiązań umownych, w zakresie dozwolonym przez obowiązujące przepisy. Są to nieuczciwe i agresywne praktyki rynkowe, zakazane na mocy ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (art. 9 pkt 3 tejże ustawy). Spam może przybrać także formę niezgodnej z prawem reklamy, która stanowi istotną ingerencję w sferę prywatności, w szczególności przez uciążliwe dla klientów nagabywanie w miejscach publicznych, przesyłanie na koszt klienta niezamówionych towarów lub nadużywanie technicznych środków przekazu informacji (art. 16 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji). Działania takie stanowią czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (art. 10 ust. 3). Tego rodzaju praktyki godzące w zbiorowe interesy konsumentów mogą zostać zakwestionowane w postępowaniu przed UOKiK w oparciu o ustawę z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów.

Z kolei znowelizowany art. 172 Prawa telekomunikacyjnego stanowi, iż zakazane jest używanie telekomunikacyjnych urządzeń końcowych i automatycznych systemów wywołujących dla celów marketingu bezpośredniego, chyba że abonent lub użytkownik końcowy uprzednio wyraził na to zgodę. Ochroną wynikającą z tej normy objęte są zarówno osoby fizyczne, jak i prawne, a zatem nie tylko konsumenci. W rezultacie, wszelkie działania (zarówno za pośrednictwem telefonu, komputera, jak i urządzeń mobilnych podłączonych do sieci), podejmowane do celów marketingu bezpośredniego, bez uzyskania uprzedniej zgody osoby, do której są kierowane, są niezgodne z prawem.

Powyżej wskazane przepisy są jedynie elementem katalogu norm odnoszących się do SPAMu. Ponieważ wysyłanie niechcianych informacji, jako niezgodne z prawem, może narazić przedsiębiorcę na straty, należy podjąć stosowne działania, aby temu zapobiec. W tym kontekście przedsiębiorca powinien mieć w pamięci chociażby przepisy ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, której zapisy zobowiązują przedsiębiorcę oferującego towary lub usługi w sprzedaży bezpośredniej lub sprzedaży na odległość za pośrednictwem środków masowego przekazu, sieci teleinformatycznych lub druków bezadresowych do podania w ofercie co najmniej następujących danych takich jak firmy przedsiębiorcy, numer identyfikacji podatkowej (NIP), siedziba i adres przedsiębiorcy, a także spełnić wszelkie wymagania dotyczące uzyskania zgody odbiorcy reklamy czy oferty.

Aneta Wilk