Skopiuj link
Potrącenie wierzytelności jest jedną z form wygaśnięcia zobowiązania w wyniku wykonania świadczenia poprzez umorzenie wzajemnych wierzytelności między stronami. Wygaśnięcie zobowiązania przez potrącenie (kompensata wierzytelności), następuje wówczas, gdy jedna strona jest w stosunku do drugiej dłużnikiem i jednocześnie wierzycielem, tj. ma zarówno wierzytelności, jak i zobowiązania względem drugiej strony. Potrącenie, pomimo, iż dotyczy zobowiązań do świadczeń tego samego rodzaju (z reguły pieniężnych), prowadzi do zaliczenia jednej wierzytelności na poczet drugiej. Dochodzi w ten sposób do zaspokojenia wierzyciela i osiągnięcia tym samym celu zobowiązania. Choć przepisy tego nie wymagają, dla celów dowodowych najlepiej złożyć takie oświadczenie o potrąceniu w formie pisemnej.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, w piśmie z 7.5.2021 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.107.2021.2.ANK), stwierdził: „(…) w przypadku kompensaty wierzytelności wyrażonej w walucie obcej dokonanej ze zobowiązaniem wyrażonym w PLN lub w innej walucie obcej do przeliczenia wartości wierzytelności (zobowiązania) w dniu jej uregulowania w formie kompensaty należy przyjąć kurs umowny określony w umowie kompensaty jeżeli jest on ustalony, jako kurs faktycznie zastosowany. Jeżeli umowa takiego kursu nie określa wówczas stosujemy kurs średni NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania kompensaty. (…)”. Dla celów podatkowych używamy zatem kursu średniego NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu. Otrzymaną wartość porównujemy z wartością obliczoną po kursie średnim NBP z dnia poprzedzającego dzień kompensaty. Jeżeli druga wartość jest wyższa, powstaje ujemna różnica kursowa, a w przeciwnym razie mamy do czynienia z dodatnią różnicą kursową.
Podobnie możemy zastosować potrącenie przy rozliczeniach pożyczki. Jeśli wartość pożyczki zaciągniętej w obcej walucie w dniu spłaty jest wyższa niż w momencie jej zaciągnięcia, to powstają ujemne różnice kursowe, które będą stanowić koszt uzyskania przychodu po stronie podatnika. Za moment powstania różnic kursowych uważa się dzień spłaty pożyczki, a w tym przypadku – dzień podpisania porozumienia w przedmiocie potrącenia wzajemnych wierzytelności stron. (interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z dnia 16 czerwca 2020 r., sygn. 0111-KDIB1-1.4010.98.2020.2.NL).
Należy pamiętać, że nie są uznawane za różnice kursowe dla celów podatkowych różnice wynikające z kursów walut, jeśli np. zobowiązanie czy należność wyrażone są w walucie obcej a sama zapłata (w jakiejkolwiek formie – również potrącenia) następuje w złotówkach lub odwrotnie – zobowiązanie bądź należność wyrażone są w złotówkach a zapłata dokonywana jest w walucie obcej. Opisane kompensaty wzajemnych należności i zobowiązań będą prowadziły do powstania różnic kursowych określonych w podatku dochodowym od osób prawnych w sytuacji, gdy należności i zobowiązania wyrażone są w walucie obcej.
dr Małgorzata Rzeszutek
doradca podatkowy