Część polskich przedsiębiorstw prowadzi działalność w zakresie nabywania i sprzedaży instrumentów finansowych, dla których instrumentem bazowym są pozwolenia na emisję gazów cieplarnianych („Certyfikaty CO2”). Zawierane transakcje na rynku uprawnień do emisji CO2 mogą odbywać się bezpośrednio między kupującym a sprzedającym lub poprzez giełdy pośredniczące lub innych pośredników. Certyfikaty CO2 muszą być odpowiednio zakwalifikowane w księgach rachunkowych i podatkowych przedsiębiorcy.
Uprawnienia do emisji CO2 na potrzeby podatkowe nie stanowią wartości niematerialnych i prawnych. Aby prawidłowo ustalić moment potrącalności kosztów w rachunku podatkowym należy również ustalić, czy koszty zakupu uprawnień do emisji CO2 są kosztami bezpośrednimi czy pośrednimi prowadzenia działalności. Zgodnie ze stanowiskiem Dyrektora KiS z dnia 12 grudnia 2023 r., sygn. 0111-KDIB2-1.4010.470.2023.1.AR podatnik będzie mógł zaliczyć wydatki na nabycie uprawnień do emisji CO2 zakupionych na wolnym rynku (w celu pokrycia własnej emisji) do kosztów uzyskania przychodu dopiero na moment umorzenia uprawnień do emisji CO2, ze względu na fakt, że wydatki na ich nabycie stają się definitywne na ten moment.
Płatności z tytułu sprzedaży Certyfikatów CO2 nie mieszczą się w zakresie przedmiotowym art. 21 ust. 1 pkt 1 i pkt 2a ustawy o CIT (w szczególności usługi te wypełniają inne funkcje – inna jest ich istota niż usługi doradcze, księgowe, badania rynku, usługi prawne, reklamowe, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu, gwarancji i poręczeń). Nie można więc uznać tych świadczeń za usługi o podobnym charakterze do wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 2a ustawy o CIT. Potwierdza to m.in. interpretacja Dyrektora KiS z 2 września 2024 r., sygn. 0111-KDIB2-1.4010.349.2024.2.MK.
Przychody z Certyfikatów CO2 w ramach realizacji kontraktów terminowych nie stanowią także świadczeń o charakterze dywidendowym oraz odsetkowym. Nie ma w związku z powyższym podatku u źródła i obowiązku przygotowywania informacji o rozliczeniach podatkowych (CIT-10Z) i składania informacji na formularzu IFT-2R.
Istotne są również zdarzenia związane z certyfikatami CO2 na przełomie roku, tj. jeżeli:
- umorzenie uprawnień do emisji nastąpi do dnia sporządzenia sprawozdania finansowego (nie później niż do dnia upływu terminu na złożenie zeznania podatkowego za dany rok), co będzie wiązało się z wykorzystaniem rezerwy na szacowaną emisję CO2 – jednostka powinna ująć wydatki na umorzone uprawnienia do emisji w kosztach podatkowych roku, za który nastąpiło umorzenie uprawnień do emisji,
- umorzenie uprawnień do emisji nastąpi po dniu sporządzenia sprawozdania finansowego (w sytuacji, gdy sprawozdanie sporządzane jest przed upływem terminu do złożenia zeznania rocznego), co będzie wiązało się z wykorzystaniem rezerwy na szacowaną emisję CO2 – jednostka powinna ująć wydatki na umorzone uprawnienia do emisji w kosztach podatkowych roku, w którym nastąpiło umorzenie uprawnień do emisji.
Transakcje nabycia i sprzedaży Certyfikatów CO2 w ramach kontraktów terminowych stanowić będą usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, a które nie korzystają ze zwolnienia z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 16 Ustawy o VAT. Wskazuje na to pismo Dyrektora KiS z 22 sierpnia 2023 r., sygn. 0111-KDIB3-1.4012.386.2023.4.IK. Usługi te podlegają opodatkowaniu według podstawowej stawki podatku VAT w wysokości 23%. A więc, podatnik będzie uprawniony do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia Certyfikatów CO2 w ramach kontraktów terminowych.