Rabat bezpośredni jest przyznawany bezpośrednio pomiędzy sprzedawcą a nabywcą – stronami umowy kupna-sprzedaży. Natomiast rabat pośredni jest przyznawany kolejnemu podmiotowi (innemu niż nabywca) przez podatnika znajdującego się na początku łańcucha dostaw.

Cała wartość bonusów (rabatów pośrednich) otrzymywanych od dostawców i dokumentowanych notą z VAT powinna obniżyć podstawę opodatkowania z tytułu importu usług związanych z nabyciem świadczeń od podmiotów zagranicznych. Przepisy krajowe nie określają dokumentu, na podstawie którego podatnik udzielający rabatu może ten rabat udokumentować. Nie jest tym dokumentem faktura korygująca, jednak nic nie wskazuje, że nie może nim być np. nota księgowa (uznaniowa). A więc wystawiona nota, będzie pisemnym dokumentem, który w świetle regulacji prawnych umożliwi udokumentowanie rabatu. Każda forma dokumentacyjna – inna niż faktura korygująca będzie dopuszczalna. Dozwolonym będzie dokumentowanie otrzymania przez podatnika od dostawców rabatów pośrednich związanych z importem usług od podmiotów zagranicznych na podstawie not obciążeniowych wystawionych przez podatnika (m.in. wskazuje tak interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z dnia 23 marca 2022 r. 0111-KDIB3-1.4012.1099.2021.1.AB).

Rabat udzielony w momencie wystawienia faktury (rabat transakcyjny) nie ma znaczenia dla ustalenia podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług, ponieważ kwota należna od nabywcy już go uwzględnia – dane dotyczące rabatu znajdują swoje odzwierciedlenie w wystawionej fakturze stwierdzającej dokonanie sprzedaży. Natomiast, jeżeli udzielenie rabatu ma miejsce po dokonaniu sprzedaży i wystawieniu faktury, w której dokonano pierwotnego określenia podstawy opodatkowania (rabat potransakcyjny), wówczas czynność ta wymaga wystawienia faktury korygującej zmniejszającej wartość towarów, zgodnie z art. 106j ustawy. Jednakże możliwe jest wystawienie faktury korygującej wyłącznie w sytuacji udzielenia rabatu bezpośredniemu nabywcy towarów i usług.

Rabaty przedsprzedażowe obniżają podstawę opodatkowania od razu i nie rodzą obowiązku wystawienia faktury korygującej, gdyż już w momencie sprzedaży są uwzględnione przez sprzedawcę w wystawionej fakturze pierwotnej. Stosownie do art. 29a ust. 7 pkt 2 ustawy VAT, podstawa opodatkowania nie obejmuje kwot udzielonych nabywcy lub usługobiorcy opustów i obniżek cen, uwzględnionych w momencie sprzedaży. Inaczej jednak jest w przypadku rabatów posprzedażowych. Zgodnie z art. 29a ust. 10 pkt 1 ustawy VAT, podstawę opodatkowania obniża się o kwoty udzielonych po dokonaniu sprzedaży opustów i obniżek cen. Udzielenie rabatu posprzedażowego generuje zazwyczaj obowiązek wystawienia faktury korygującej, o ile oczywiście dotyczy on bezpośredniego nabywcy towaru lub usługi.

Uprawnienie do obniżenia podstawy opodatkowania w przypadku otrzymania rabatu pośredniego, a także obowiązek do pomniejszenia podatku naliczonego po stronie otrzymującego rabat materializuje się w dacie wypłacenia/otrzymania tego rabatu, tj. na zasadzie kasowej. Przykładowo, w interpretacji indywidualnej z 7 stycznia 2020 r., sygn. 0114-KDIP1-2.4012.664.2019.1.RD, DKIS podkreślił, że „podstawą do obniżenia tych kwot jest samo udzielenie (tj. faktyczna zapłata) rabatu pośredniego na rzecz agencji reklamowej”. Podobnie wypowiedział się DKIS w interpretacji indywidualnej z 6 października 2020 r., sygn. 0114-KDIP4-2.4012.371.2020.1 AA.

Rabaty pośrednie mogą być dokumentowane notą obciążeniową wystawioną przez podmiot uprawniony do otrzymania tego rabatu. Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 8 listopada 2018 r., 0112-KDIL2-2.4012.366.2018.2.AKR wskazał, iż udokumentowanie wypłacanych przez podatnika bonusów pieniężnych notą księgową (nota uznaniowa) albo wystawianą przez klienta (nota obciążeniowa) stanowić będzie jednocześnie podstawę do obniżenia (o wartość wypłaconego klientowi bonusu pieniężnego) odpowiednio podstawy opodatkowania oraz podatku należnego.

Biorąc pod uwagę różnorodność udzielanych rabatów, dla podatników polskich niezbędnym wydaje się przygotowanie wewnętrznej polityki rabatowej, na podstawie której będzie dokonywana ich klasyfikacja rachunkowa i podatkowa.
dr Małgorzata Rzeszutek

doradca podatkowy