Dochody spółki jawnej nie stanowią odrębnego przedmiotu opodatkowania.  Opodatkowaniu  podlegać  będą  natomiast  dochody  poszczególnych  wspólników  spółki  niebędącej  osobą  prawną.  Jeżeli wspólnikiem  spółki  niebędącej  osobą  prawną  jest  osoba  fizyczna,  to  dochód  z  udziału  w  tej  spółce  będzie  podlegał  opodatkowaniu  podatkiem  dochodowym od osób fizycznych. Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych   nie  przewidują  opodatkowania  na  moment  wypłaty  zaliczki  na  poczet  zysków  ze  spółki  jawnej  do  wspólników.  Jest ona neutralna podatkowo na gruncie ustawy PIT.   

W  przypadku,  gdy  u  danego  wspólnika  spółki  jawnej  wypłacone  przez  spółkę  w  trakcie  roku  podatkowego  zaliczki  na  poczet  podziału  rocznego  zysku  przekraczają  kwotę  wynikającą  z  proporcji  jego  udziału  w  rocznym  zysku  spółki,  wówczas  powstaje  zobowiązanie  wspólnika  wobec  spółki  do  zwrotu  kwoty  stanowiącej  różnicę  między  otrzymanymi  ze  spółki  zaliczkami  a  należną  mu  kwotą  wynikającą  z  rocznego  podziału  zysku.  Z  tego  tytułu  spółka  ma  roszczenie  w  stosunku  do  wspólnika.  Powstanie  zobowiązania  wspólnika  wobec  spółki  nie  stanowi  jednak  przysporzenia  wspólnika,  a  więc  nie  powstaje  dla  niego  przychód  dla  celów  podatkowych.  Dopiero,  kiedy  to  zobowiązanie  wygaśnie  w  inny  sposób  niż  przez  zapłatę  (zostanie  przez  spółkę  umorzone)  albo  nastąpi  przedawnienie  roszczeń  spółki  z  tego  tytułu,  u  wspólnika  powstanie  przychód  do  opodatkowania  podatkiem  dochodowym  w  wysokości  istniejącego  zobowiązania.  

Należy  zauważyć,  że  wysokość  tego  przychodu  powinna  być  określana  na  dzień  jego  uzyskania.  Kwota  świadczenia  należnego  spółki  może  ulec  zmianie  w  czasie  i  być  w  innej  wysokości  niż  wynikająca  z  różnicy  między  otrzymanymi  zaliczkami  a  przypadającym  udziale  w  zysku  rocznym  spółki  (np.  pomniejszona  o  częściowe  spłaty  albo  podwyższona  o  odsetki  ustawowe).

W  przypadku,  gdy  u  danego  wspólnika  spółki  jawnej  otrzymane  zaliczki  na  poczet  zysku – wyższe  niż  przypadający  na  wspólnika zysk  spółki  za  dany  rok  –  w  zakresie  kwoty  nadwyżki  będą:
– 1  stycznia  kolejnego  roku  potrącone  z  zaliczką  na  poczet  zysku  za  kolejny  rok,
– w  dniu  zatwierdzenia  sprawozdania  finansowego  spółki  i  podjęcia  uchwały  o  podziale  zysku  spółki  wpłacone  na  rachunek  bankowy  spółki.
to  nie  powstanie  przychód  z  nieodpłatnych  świadczeń. Takie stanowisko zajął m.in. Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia  16 września 2022 r., sygn. 0112-KDIL2-2.4011.517.2022.1.AG.

A więc jeśli spółka zrezygnuje z nadwyżki (czy to wskutek umorzenia wierzytelności, czy to z powodu przedawnienia długu wspólnika) powstanie przychód z nieodpłatnego świadczenia odpowiadający całej nadwyżce zaliczki nad podzielony zysk. Dopiero zatem trwałe przysporzenie wspólnikowi przez spółkę wygeneruje u niego przychód. W tym też momencie należy zbadać źródło z którego ten przychód będzie pochodził – skoro wynikał on będzie z członkostwa w spółce jawnej to będzie u wspólnika opodatkowanego PIT zaliczany do przychodów przypisanych mu z przychodów uzyskanych przez spółkę.

dr Małgorzata Rzeszutek

doradca podatkowy