Fundacje rodzinne nie są podmiotami typu korporacyjnego (udziałowego) a tzw. fundator nie jest "właścicielem" fundacji rodzinnej. Fundację może powołać osoba fizyczna aktem założycielskim albo w testamencie notarialnym, wnosząc do niej mienie na fundusz założycielski o wartości określonej w statucie, nie niższy niż 100 tys. zł. W statucie fundator określa szczegóły funkcjonowania fundacji, ustalania listy beneficjentów i ich uprawnienia. W wyniku wniesienia składników majątkowych do fundacji w celu pokrycia jej funduszu założycielskiego, wnoszący nie otrzymuje żadnego rzeczywistego, definitywnego i trwałego przysporzenia zarówno pieniężnego, jak i niepieniężnego. Nie otrzymuje również w zamian żadnych udziałów, certyfikatów lub innych instrumentów prawnych, które dawałyby tytuł prawny do wniesionego do fundacji majątku, w szczególności akcji czy udziałów lub do otrzymania od fundacji innego rodzaju świadczeń z tego tytułu. W związku z tym, jeżeli nie powstaje przychód to również nie może powstać dochód z tego tytułu. W konsekwencji, wniesienie składników majątkowych do fundacji w celu pokrycia jej funduszu założycielskiego nie będzie podlegać opodatkowaniu w Polsce. Takie stanowisko zaprezentował m.in. Dyrektor KIS w interpretacji z 11 sierpnia 2023 r., sygn. 0112-KDIL2-1.4011.550.2023.1.KF.

Obowiązujące od maja 2023 r. przepisy ustawy o PIT wskazują jako moment powstania przychodu ewentualne przychody otrzymane od fundacji rodzinnej (bądź w trakcie jej funkcjonowania, bądź w wyniku jej rozwiązania). Żaden z przepisów tej ustawy nie wskazuje, aby w momencie wniesienia przez fundatora do fundacji rodzinnej składników majątku na pokrycie funduszu założycielskiego dochodziło do powstania przychodu po stronie fundatora. Podobnie, jeśli beneficjenci otrzymają po rozwiązaniu fundacji majątek nieprzekraczający tego, co wniósł do fundacji rodzinnej fundator (w stosunku, do których są oni osobami z zerowej grupy podatkowej), to wówczas będzie to dla nich przychód zwolniony z podatku. Dodatkowo, posiadanie statusu beneficjenta fundacji nie jest tytułem ubezpieczeniowym w rozumieniu ustawy  o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Tym samym, nie podlegają oni ani składkom społecznym, ani składce zdrowotnej.

Fundacja rodzinna może być wspólnikiem spółki kapitałowej takiej jak np. spółka z o.o. Jak każdy wspólnik jest ona uprawniona do wypłaty dywidendy. Z przepisów art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy CIT wynika, że zwalnia się z podatku dochodowego fundację rodzinną.  Zwolnienie z CIT nie będzie mieć jednak zastosowania w przypadku przekazania lub postawienia do dyspozycji przez fundację rodzinną bezpośrednio lub pośrednio:

• świadczenia, tj. składnika majątku (m.in. środków pieniężnych) przeniesionego na beneficjenta albo oddanego beneficjentowi do korzystania przez fundację rodzinną oraz
• mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej. 

W takim przypadku stawka podatku wyniesie 15% podstawy opodatkowania. Podstawą opodatkowana będzie tu przychód odpowiadający wartości ww. świadczenia/mienia. Beneficjenci będący osobami fizycznymi jako podatnicy PIT, są zwolnieni z podatku, jeśli należą do najbliższej rodziny. Chodzi tu o fundatora oraz jego małżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwo, pasierbów, ojczyma lub macochę. Osoby zaliczane do I lub II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn zapłacą 10% PIT.
dr Małgorzata Rzeszutek

doradca podatkowy