Opodatkowanie sprzedaży BID-ów

Z pytaniem do organu podatkowego zwróciła się Spółka, która chce rozszerzyć przedmiot prowadzonej działalności gospodarczej o sprzedaż towarów przez internet w wyniku prowadzonej aukcji/licytacji. Sprzedaż będzie się odbywała za pomocą usługi transakcji on-line, w ramach umożliwia klientom zakup praw do jednorazowego Przebicia lub Przebicia przez Automat. Sprzedaż będzie dokonywana na rzecz osób fizycznych nie będących podatnikami podatku od towarów i usług mających miejsce zamieszkania w Polsce lub poza terenem Polski. Sprzedaż w wyniku wygranej aukcji następuje, jeżeli uczestnik (nabywca/użytkownik) na skutek „przebicia” ceny wygrywa aukcje. Przy każdorazowym przebiciu pobierane są z konta uczestnika BID-y. BID-y są to bowiem jednostki rozliczeniowe służące do licytowania w Serwisie Spółki, dające prawo do wzięcia udziału w licytacji tj. składania ofert nabycia towaru wystawionego na aukcji poprzez zaoferowanie ceny wyższej niż ostatnia zaproponowana. W celu skorzystania z funkcji Serwisu, umożliwiającej zgłoszenie chęci kupna danego przedmiotu oferowanego na Aukcji, należy zakupić BID-y. Wysokość opłat za BID-y zawarta jest w Cenniku. W celu nabycia BID-ów, należy wybrać ilość kupowanych BID-ów wedle Cennika. Z chwilą skutecznego dokonania opłaty, Użytkownik nabywa prawo Przebicia lub Przebicia przez Automat. Jeżeli użytkownik chce dokonać zakupu towaru wystawionego na Aukcji to musi dokonać jego przebicia (wygrywa najlepsza cena) za pomocą wcześniej nabytych u Spółki BID-ów. W przypadku zwycięstwa Aukcji przez Użytkownika, nabywa on prawo do zakupu licytowanego przedmiotu za wylicytowaną kwotę. Aby dany uczestnik mógł uczestniczyć w aukcji i podbijać cenę musi wcześniej zakupić BID-y, które pełnią tutaj funkcję środka płatniczego.

Spółka zadała pytania, czy sprzedaż BID-ów podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a jeśli tak, to czy sprzedaż BID-ów będzie usługą zwolnioną z podatku VAT.

Zdaniem Spółki sprzedaż BID-ów podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Jednakże sprzedaż Jednostek BID za wynagrodzeniem będące świadczeniem usługi w ramach, której pojęcie walut używanych jako prawny środek płatniczy obejmować będzie również Jednostki BID należy uznać za usługi zwolnione od podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach uznał stanowisko Spółki za nieprawidłowe. Organ wskazał, że w myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z powyższego przepisu wynika, że co do zasady, świadczeniem usługi jest wszystko, co nie stanowi dostawy towarów. Czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Pod pojęciem odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu świadczącego usługę do żądania od odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego). W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zdaniem organu podatkowego należy przyjąć, że Spółka będzie dokonywała odpłatnego świadczenia usług polegającego na sprzedaży praw do wzięcia udziału w licytacji. Sprzedawane prawa będą odzwierciedlone w postaci sprzedawanych BID-ów. Za sprzedawane prawa w postaci BID-ów Spółka otrzyma od nabywcy BID-ów zapłatę stanowiącą wynagrodzenie za sprzedane prawa wg cennika, zaś nabywca BID-ów otrzyma prawo do wzięcia udziału w licytacji towarów wystawionych przez Spółkę na aukcji. Zatem będziemy mieć do czynienia ze świadczeniem wzajemnym, w którym wykonaniu usługi polegającej na sprzedaży praw do wzięcia udziału w licytacji na aukcji (korzyść po stronie nabywcy) będzie odpowiadało wynagrodzenie za sprzedane prawa w postaci BID-ów. Tym samym czynność sprzedaży BID-ów będzie stanowić zbycie prawa do wzięcia udziału przez osoby fizyczne w licytacji na aukcji towarów, które należy uznać za odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Zarówno w treści ustawy o podatku od towarów i usług, jak i przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewiduje dla niektórych czynności obniżone stawki podatku lub zwolnienie od podatku. W myśl art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy zwalnia się od podatku transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy, z wyłączeniem banknotów i monet będących przedmiotami kolekcjonerskimi, za które uważa się monety ze złota, srebra lub innego metalu oraz banknoty, które nie są zwykle używane jako prawny środek płatniczy lub które mają wartość numizmatyczną.

Ustawa o podatku od towarów i usług nie zawiera definicji waluty, banknotów i monet środków płatniczych. Należy zatem dokonać wykładni prawa w oparciu o przepisy z innych dziedzin prawa.

W art. 31 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 908 ze zm.) znakami pieniężnymi Rzeczypospolitej Polskiej są banknoty i monety opiewające na złote i grosze.

Natomiast znaki pieniężne emitowane przez NBP są prawnymi środkami płatniczymi na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej (art. 32 ustawy o Narodowym Banku Polskim).

W ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (t.j. Dz.U. z 2014 r., poz. 873 ze zm.), w art. 1-3 określono zasady świadczenia usług płatniczych oraz wydawania i wykupu pieniądza elektronicznego, w tym warunki świadczenia usług płatniczych, w szczególności dotyczące przejrzystości postanowień umownych i wymogów w zakresie informowania o usługach płatniczych (pkt 1); prawa i obowiązki stron wynikające z umów o świadczenie usług płatniczych, a także zakres odpowiedzialności dostawców z tytułu wykonywania usług płatniczych (pkt 2); warunki wydawania i wykupu pieniądza elektronicznego (pkt 2a) oraz zasady prowadzenia działalności przez instytucje płatnicze, biura usług płatniczych, instytucje pieniądza elektronicznego i oddziały zagranicznych instytucji pieniądza elektronicznego, w tym za pośrednictwem agentów, oraz zasady sprawowania nadzoru nad tymi podmiotami (pkt 3).

W myśl art. 5 ust. 1 ustawy o usługach płatniczych przepisy ustawy stosuje się do usług płatniczych świadczonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub w obrocie z innymi państwami członkowskimi.

Analiza przywołanych wyżej przepisów wskazuje, że sprzedaż BID-ów odzwierciedlających nabyte prawa do wzięcia udziału w aukcji, które to prawo Spółka w ramach własnej działalności gospodarczej zamierza sprzedawać za pośrednictwem strony internetowej, nie stanowi sprzedaży prawnego środka płatniczego. Jednostka rozliczeniowa BID nie jest regulowana przepisami prawa, a przede wszystkim w okolicznościach przedstawionej sprawy stanowi odzwierciedlenie nabytych przez klienta praw do wzięcia udziału w aukcji towarów wystawionych przez Spółkę. Na gruncie polskiego prawa jednostki rozliczeniowej BID nie można traktować na równi z prawnym środkiem płatniczym, bowiem nie funkcjonuje ona jako instrument rynku pieniężnego w rozumieniu odrębnych przepisów. W świetle obowiązujących przepisów prawa, prawo do wzięcia udziału w aukcji w postaci BID-ów – jednostka rozliczeniowa BID, nie jest walutą uznawaną jako prawny środek płatniczy, nie jest również stosowana w rozliczeniach międzynarodowych w sensie prawnym, ponieważ nie posługują się nią żadne instytucje publiczne. Jednostka rozliczeniowa BID nie funkcjonuje jako instrument rynku pieniężnego, a w okolicznościach sprawy służy wyłącznie do jednorazowego Przebicia lub Przebicia przez automat ceny towaru na aukcji. Tym samym wyrok C-264/14 nie będzie mieć zastosowania w sprawie.

W świetle przepisów ustawy o podatku od towarów i usług obrót prawem do udziału w licytacji na aukcji w postaci BID-ów – jednostką rozliczeniową BID nie może być zatem uznany za usługi zwolnione od tego podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT. Dla potrzeb podatku od towarów i usług przedmiotowa jednostka rozliczeniowa BID jest traktowana jako rodzaj praw, a transakcje z jej udziałem – sprzedaż tych praw poprzez stronę internetową wykonywana przez Spółkę za wynagrodzeniem w ramach jego działalności gospodarczej podlega opodatkowaniu VAT na zasadach ogólnych tj. stawką VAT w wysokości 23%.

oprac.: Wojciech Zajączkowski