Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) to system oszczędzania dla osób zatrudnionych, realizowany we współpracy z pomiotami zatrudniającymi. Sposób funkcjonowania PPK jest uregulowany przez ustawę o PPK.  Przychody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych stanowią przychody z kapitałów pieniężnych w rozumieniu art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT. Jednakże, zasady wnoszenia wpłat do PPK są ściśle uregulowane w ramach ustawy o PPK. Ustawa o PPK reguluje m.in. maksymalny roczny limit wpłat wnoszonych do PPK czy wysokość wpłaty finansowanej przez uczestnika.

O ile pracownik sam nie zrezygnuje z dokonywania wpłat do PPK, pracodawca nie może zrezygnować z dokonywania wpłat podstawowych na PPK pracownika, gdyż jest to jego obowiązek ustawowy. W praktyce mogą zdarzyć się sytuacje dokonania przez podmiot zatrudniający wpłat nienależnych, które nie mogą być inwestowane w ramach PPK, przykładowo:

• kwota wpłat na PPK przekroczy ustawowe limity w wyniku oczywistej pomyłki lub błędu rachunkowego po stronie podmiotu zatrudniającego,
• uczestnik PPK złożył podmiotowi zatrudniającemu deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, a pomimo tego, podmiot zatrudniający obliczył, pobrał i dokonał nienależnych wpłat do PPK.

Wpłaty do PPK mogą być dokonywane jedynie według ściśle określonych zasad i w ustalonej wysokości określonych w ustawie o PPK. Zgodnie z art. 28a ust. 1 ustawy o PPK, wpłaty dokonywane do PPK, które okazały się nienależne w całości lub w części, podlegają zwrotowi na rzecz finansującego daną wpłatę. Zwrot otrzymany przez uczestnika PPK – do wysokości uprzednio pobranej z jego środków przez podmiot zatrudniający, tytułem wpłat finansowanych przez uczestnika PPK – nie stanowi przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o PIT (niezależnie od tego, czy uczestnik PPK otrzyma zwróconą kwotę bezpośrednio od instytucji finansowej czy za pośrednictwem podmiotu zatrudniającego).

Ponadto, zysk wypracowany na jednostkach uczestnictwa nabytych za nienależne wpłaty do PPK (w zakresie, w jakim finansowany jest ze środków uczestnika) nie może być traktowany jako przychód z tytułu udziału w funduszach kapitałowych. Powyższe wynika z faktu, że funkcjonowanie funduszy inwestycyjnych oraz programów emerytalnych podlega ścisłym uregulowaniom. W takiej sytuacji, ewentualne nadwyżki pochodzące z nienależnie zainwestowanych środków nie mogą być traktowane jako przychody z tytułu udziałów w funduszach kapitałowych (ze względu na ich nieuprawniony charakter).  Zysk wypracowany na jednostkach uczestnictwa nabytych za nienależne wpłaty do PPK pochodzące ze środków własnych uczestników, powinien stanowić przychód z innych źródeł zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT.

Zgodnie ze stanowiskami organów podatkowych (m.in. Dyrektor KiS w interpretacji z 13 listopada 2024 r., sygn. 0113-KDIPT2-3.4011.555.2024.2.NM), płatnik nie będzie zobowiązany do poboru zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu wypłaty zysku wypracowanego na jednostkach uczestnictwa nabytych za nienależne wpłaty do PPK, finansowane przez uczestników. Płatnik powinien jednak sporządzić i przekazać podatnikowi, jak i właściwemu urzędowi skarbowemu, informację o przychodach z innych źródeł oraz o dochodach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy (PIT-11), na podstawie art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z określeniem rodzaju przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.