Podatnik stosujący kasową metodę rozliczania VAT – w celu właściwego ustalenia momentu powstania obowiązku podatkowego – powinien kontrolować zapłatę za sprzedany towar czy wykonaną usługę. Od terminu zapłaty zależy u niego moment powstania obowiązku podatkowego. Podatnik nie będzie rozliczał podatku, dopóki jego kontrahent będący czynnym podatnikiem VAT nie ureguluje należności. Natomiast w przypadku dostawy towaru lub wykonania usługi na rzecz podmiotu niebędącego czynnym podatnikiem VAT (np. na rzecz konsumenta- osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej), będzie zobowiązany rozliczyć VAT nawet przy braku zapłaty i musi tego dokonać 180. dnia od wydania towaru lub wykonania usługi (art. 21 ustawy VAT).

Podatnicy ci nie powinni jednak zapominać o swoich obowiązkach w zakresie VAT po likwidacji działalności, jeśli otrzymają zaległą zapłatę za fakturę. Przedsiębiorca, który zaprzestał wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązany jest – zgodnie z art. 96 ust. 6 ustawy o VAT – zgłosić ten fakt naczelnikowi urzędu skarbowego na druku VAT-Z. Zgłoszenie to stanowi dla naczelnika urzędu skarbowego podstawę do wykreślenia podatnika z rejestru podatników VAT.

Natomiast, otrzymanie zapłaty po likwidacji działalności gospodarczej zobowiązuje podatnika do rozliczenia podatku należnego (dokładnie za okres rozliczeniowy, w którym otrzymał zapłatę za dokonaną wcześniej sprzedaż). Podatnik nie składa już pliku JPK, gdyż nie prowadzi działalności gospodarczej, ma jednak obowiązek wpłacenia kwoty podatku VAT na mikrorachunek przypisany do jego NIP lub numeru PESEL. Niestety analogicznej zasady nie można przyjąć do odliczenia VAT. Stosownie do art. 88 ust. 4 ustawy VAT obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, zgodnie z art. 96 ustawy VAT. Jeśli podatnik na zasadzie kasowej zamierza zapłacić za faktury i odliczyć podatek naliczony to nadal powinien być czynnym podatnikiem. Tu prawo do odliczenia podatku naliczonego powstaje z chwilą zapłaty za fakturę, czyli podatnik w chwili likwidacji działalności nie ma jeszcze prawa do odliczenia.

Szczególnie może to być odczuwalne przy likwidacji działalności gospodarczej w trakcie okresu płacenia za fakturę dotyczącą zakupionego środka trwałego czy innego składnika majątku w ratach. W przypadku podatników korzystających z kasowej metody rozliczania VAT, naliczony podatek od towarów i usług będzie rozliczany w kwocie podatku VAT każdej kolejnej zapłaconej raty. A więc tu też nie opłaca się wyrejestrowanie z VAT, jeśli okres pozostający do spłaty rat kredytowych jest długi.
dr Małgorzata Rzeszutek

doradca podatkowy