Skopiuj link
Do końca 2012 r. w sferze podatkowej faktura pro forma nie wywoływała żadnych skutków prawnych, pomimo faktu, że zawierała te same dane jakie zawierała faktura VAT. Zmiana przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 68, poz. 360 z późn. zm.) od stycznia 2013 r. może jednak spowodować u tych podatników, którzy wystawiają faktury pro forma istotne problemy podatkowe.
W przepisach obowiązujących do końca 2012 r. – § 5 ust. 1 pkt 3 ww. rozporządzenia – wskazano, że faktura stwierdzająca dokonanie sprzedaży powinna zawierać co najmniej numer kolejny faktury oznaczonej jako „FAKTURA VAT”. W obecnie obowiązujących przepisach (od stycznia 2013 r.) nie ma obowiązku wskazywania na fakturach „FAKTURA VAT”. Jednakże Ministerstwo Finansów w broszurze informacyjnej dotyczącej faktur wystawianych od 1 stycznia 2013 r. wskazuje pomimo zniesienia obowiązku podawania niektórych danych w fakturze, podatnicy, którzy np. obecnie oznaczają faktury wyrazami „faktura VAT” nadal będą mogli to czynić w nowym stanie prawnym.
Można więc w 2013 r. oznaczać faktury „FAKTURA VAT”, można ograniczyć się do oznaczenia „FAKTURA”, można też nie oznaczać faktur oznaczeniem „FAKTURA”, a i tak dokument ten spełniając inne wymogi jakie powinna spełniać faktura będzie fakturą VAT. W tym też cały problem z fakturami pro forma. Ponieważ jak wynika z przepisów nowelizujących każdy dokument spełniający warunki formalne może być uznany za fakturę, to również faktura pro forma zawierająca konieczne elementy dla faktury może być przez kontrolujących potraktowana jako faktura. Faktura zgodnie z przepisami nie posiada bowiem szczególnego oznaczenia różnicującego ją od innych dokumentów, które nie są uważane przez sprzedawcę za fakturę.
W konsekwencji podatnik wystawiając fakturę pro forma zawierającą wszystkie wymagane przepisami rozporządzenia dane dotyczące faktury będzie miał wątpliwości dotyczące ewentualnej konieczności rozliczenia podatku z tak wystawionego dokumentu.
Zgodnie z art. 19 ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Jak wynika z powyższego przepisu obowiązek podatkowy będzie powstawał z chwilą wystawienia faktury pod warunkiem jednak, że faktura zostanie wystawiona najwcześniej z datą wydania towaru lub wykonania usługi, ale nie później niż w terminie 7 dni od daty wydania towaru lub wykonania usługi. Wystawiona wcześniej faktura (przed datą dostawy towaru lub wykonania usługi) nie powoduje powstania obowiązku podatkowego. Jednakże organ podatkowy może dowodzić, że skoro faktura pro forma jest fakturą i chociaż nie powoduje ona powstania obowiązku podatkowego na podstawie art. 19 ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług, to jednak podatek z takiej faktury należy zapłacić na podstawie art. 103 ust. 1 w związku z art. 108 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.
W świetle art. 103 ust. 1 ww. ustawy podatnicy oraz podmioty wymienione w art. 108 są obowiązani, bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, do obliczania i wpłacania podatku za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy, na rachunek urzędu skarbowego. Natomiast w myśl art. 108 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług w przypadku gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty.
Ostatni z przepisów wskazuje, że każdy kto wystawi fakturę (wprowadzając ją do obrotu prawnego) jest zobowiązany zapłacić podatek z tej faktury wynikający. Organ podatkowy może więc uznać, że faktura pro forma z wykazanym w niej podatkiem VAT skutkuje koniecznością zapłaty tego podatku niezależnie od obowiązku podatkowego jaki powstaje w związku ze zdarzeniem gospodarczym (dostawą towaru, czy świadczeniem usługi).
Sposobem na uniknięcie w takiej sytuacji zapłaty podatku na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług jest wystawianie od 2013 roku faktur pro forma w kwotach brutto (bez kwoty podatku), z zaznaczeniem (dopisaniem) na fakturze, że sama transakcja będzie podlegać opodatkowaniu według właściwiej stawki podatku np. wg. stawki w wysokości 23%. Tak wystawiona faktura pro forma nie będzie mogła być potraktowana przez organ podatkowy jako dokument, o którym mowa w art. 108 ust. 1 ww. ustawy.
Ponadto, aby podważyć twierdzenie, że faktura pro forma jest fakturą w rozumieniu przepisów podatkowych należy po zaistnieniu czynności opodatkowanej (otrzymanie zaliczki zadatku, dostawie towarów, świadczeniu usług) koniecznie wystawić fakturę potwierdzającą opodatkowaną transakcję. Organ podatkowy musiałby w takiej sytuacji udowodnić, że faktura pro forma jest drugą fakturą wystawioną w odniesieniu do tej samej transakcji. Jednakże takie stanowisko organu podatkowego nie miałoby oparcia w stanie faktycznym. Skoro bowiem podatnik najpierw wystawia dokument handlowy – fakturę pro forma, która nie pełni funkcji dokumentu księgowego, a po nim podatnik wystawia ostateczny dokument – fakturę VAT – nawet gdy nie nosi takiego oznaczenia, to pierwszy dokument nie może pełnić innej funkcji jak wyłącznie funkcję techniczną, informacyjną. Dowodzenie takie dokonane przez organ podatkowy będzie wtedy miało podstawy w stanie faktycznym, gdy po wystawieniu faktury pro forma nie będzie następować wystawienie właściwej faktury w rozumieniu przepisów o podatku VAT. Niewystawienie faktury ostateczniej jako dokumentu księgowego może skutkować uznaniem, że faktura pro forma jest fakturą właściwą. Przeniesienie tego wnioskowania na sytuacje, kiedy podatnik wystawił fakturę pro forma a po niej fakturę ostateczną mogłoby spowodować uznanie faktur pro forma za faktury w rozumieniu przepisów ustawy o podatku VAT, a to mogłoby skutkować zastosowaniem art. 108 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.
Podsumowując nie należy obawiać się wystawiania faktur pro forma, należy jednak zwrócić uwagę na wyżej wskazane istotne elementy.
Za tydzień przybliżymy konsekwencje otrzymania przez nabywcę faktury pro forma w obrocie krajowym oraz omówimy potencjalne skutki podatkowe faktury pro forma w transakcjach wewnątrzwspólnotowych.
Zobacz szkolenie: