Elastyczne formy pracy jako alternatywa dla przedsiębiorców - zadaniowy czas pracy

Zadaniowy czas pracy może zostać wprowadzony w zakładzie pracy, jeśli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją. Wprawdzie kodeks nie precyzuje tych pojęć, ale uważa się, że z reguły dotyczy to takich zawodów, w których trudno ocenić, kiedy dokładnie praca się zaczęła bądź istotą pracy jest jej efekt, a także dla prac prowadzonych w sposób nieregularny, kiedy natężenie obowiązków jest różne w poszczególnych okresach, bądź kiedy pracodawca nie ma możliwości kontrolowania czasu pracy swoich podwładnych. Dopuszczalne jest również stosowanie tego systemu do pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, ale należy wtedy pamiętać o proporcjonalnym doborze zadań.

Cechą charakterystyczną i jednocześnie największą zaletą tego systemu czasu pracy jest to, że pracownicy nie pracują w ustalonych godzinach, lecz mają zlecone konkretne zadania, które muszą wykonać. Przy tym systemie istotne jest odpowiednie dobranie zadań do wymiaru czasu pracy pracownika. Bowiem wykonanie określonych zadań nie powinno przekraczać normalnego wymiaru czasu pracy, tj. 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo w przyjętym okresie rozliczeniowym. W każdym przypadku zlecone zadania powinny być możliwe do wykonania w określonym czasie pracy przy dołożeniu należytej staranności i rzetelności przez pracownika. Jeśli pracownik poświęca na powierzone mu zadania więcej czasu, pomimo że ich wykonanie w zwykłym toku czynności jest możliwe szybciej, nie można z tego faktu wyciągać negatywnych konsekwencji przeciwko pracodawcy. Jednakże, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, jeżeli zlecone zadania zajmują więcej czasu niż wynosi wymiar czasu pracy pracownika, ma on prawo domagać się wynagrodzenia za nadgodziny. W przeciwnym razie mogłoby to bowiem doprowadzać do unikania zapłaty wynagrodzenia za nadgodziny poprzez zlecanie nadmiernej ilości zadań.

Zadania i czas potrzebny na ich wykonanie ustala pracodawca w porozumieniu z pracownikiem. Oznacza to, że zadania powinny być konsultowane z pracownikiem, który ma możliwość wyrażenia własnej opinii na temat czasu potrzebnego co ich realizacji. Powinno się to odbywać już przy zawieraniu umowy o pracę. Dla pracownika pracującego w ramach tego systemu czasu pracy nie trzeba tworzyć harmonogramu pracy  ani prowadzić ewidencji czasu pracy.
    Od zadaniowego czasu pracy należy odróżnić bieżące, bądź sporadyczne zlecanie pracownikom zadań każdego dnia, które nie uzasadnia wprowadzenia omawianego systemu. Nie powinien on być stosowany również kiedy czas pracy pracownika jest nadzorowany.

Sposób wprowadzenia zadaniowego systemu pracy nie został uregulowany w kodeksie. Uznaje się jednak, że właściwa jest forma przewidziana dla wprowadzania przez pracodawcę systemów i rozkładów czasu pracy. Zatem system ustala się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy, a jeśli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie ma obowiązku ustalenia regulaminu pracy – w odpowiednim obwieszczeniu. Akty te powinny zawierać co najmniej informację, że wprowadzony zostaje zadaniowy system czasu pracy. Możliwe są także bardziej szczegółowe ustalenia, jak np. zakres podmiotowy jego stosowania czy też sposób wyznaczania zadań. Zadaniowego systemu pracy nie można wprowadzić w sposób dorozumiany.

Jak wynika z powyższego wprowadzenie zadaniowego systemu czasu pracy stanowi korzystne rozwiązanie zarówno dla pracodawcy, jak i dla pracownika. Pracodawcy, którzy wprowadzą zadaniowy system czasu pracy zwolnieni są z obowiązku sprawowania bezpośredniej kontroli nad właściwym wykorzystaniem przez pracownika czasu pracy, nie są zobowiązani do prowadzenia jego ewidencji, co do zasady nie powinny powstać nadgodziny, chyba, że godziny zostały ustalone nie adekwatnie do powierzonych zadań. Pracownicy natomiast, mając większą swobodę w realizacji powierzonych zadań, ustalają swój rozkład czasu pracy oraz posiadają większą swobodę w wykonywaniu pracy.

Magdalena Fitzner