Skopiuj link
Z pytaniem do organu podatkowego zwrócił się Podatnik, który prowadzi działalność gospodarczą w zakresie wynajmu nieruchomości użytkowych. W związku z prowadzoną działalnością Podatnik jako wynajmujący zawarł umowę najmu pomieszczeń biurowych z podatnikiem Y – najemcą.
Umowa najmu została zawarta na czas określony. Umowa najmu nie przewidywała możliwości jej wcześniejszego rozwiązania. Z uwagi na trudną sytuację materialną podatnik Y wystąpił do wynajmującego z wnioskiem o rozwiązanie umowy przed umownym terminem jej wygaśnięcia. Podatnik wyraził zgodę na takie wcześniejsze rozwiązanie w zamian za uzyskanie od najemcy zapłaty za świadczenie wcześniejszego rozwiązania umowy.
W porozumieniu strony ustaliły kwotę należną wynajmującemu jako kwotę netto powiększoną o podatek od towarów i usług. Wynajmujący wystawił najemcy fakturę VAT za styczeń 2013 r. Po wystawieniu przez Podatnika pierwszej faktury najemca zgłosił pisemny wniosek o dokonanie przez wynajmującego korekty naliczonego podatku VAT w związku z wątpliwościami dotyczącymi możliwości odliczenia podatku VAT przez najemcę.
W związku z powyższym Podatnik zadał pytanie, czy zapłata, którą wynajmujący otrzyma i otrzymywał będzie co miesiąc przez okres od podatnika Y, stanowiącą wynagrodzenie za świadczenie wcześniejszego rozwiązania umowy najmu podlega opodatkowaniu podatkiem VAT w wysokości 23% na gruncie ustawy o VAT?
Zdaniem Podatnika, otrzymana płatność z tytułu wyrażenia zgody na wcześniejsze rozwiązanie umowy najmu z podatnikiem Y, podlega opodatkowaniu podatkiem VAT na gruncie ustawy o VAT, ponieważ stanowi wynagrodzenie za świadczone przez wynajmującego usługi.
Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi uznał stanowisko Podatnika za prawidłowe. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Natomiast przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, na mocy art. 8 ust. 1 ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:
- przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
- zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
- świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
Definicja usług zawarta w ustawie o podatku od towarów i usług ma szerszy zakres od definicji usługi zawartej w klasyfikacjach statystycznych. Przy definiowaniu „świadczenia” należy odwołać się do przepisów prawa cywilnego. W świetle art. 353 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), zwanej dalej k.c., świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu. Tak więc na świadczenie może składać się zachowanie polegające na działaniu (dokonanie czynności na rzecz innego podmiotu) albo na zaniechaniu (zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji). Na świadczenie mogą się również składać jednocześnie zachowania polegające na działaniu oraz na zaniechaniu.
Z uwagi na powyższe unormowania, pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).
Dana usługa podlega opodatkowaniu podatkiem VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a beneficjentem, i w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.
Kolejnym czynnikiem decydującym o tym czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem jest określenie czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje bowiem wyłącznie w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Zatem wystąpić musi bezpośredni i niezbędny związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami i jednocześnie wynagrodzenie to może być wyrażone w pieniądzu.
W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.
Bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem istnieje wówczas, gdy jest możliwe zidentyfikowanie bezpośredniej i jasno zindywidualizowanej korzyści na rzecz dostawcy towaru lub świadczącego usługę oraz gdy świadczenie wzajemne pozostaje w bezpośrednim związku ze świadczeniem dokonanej czynności.
Zatem pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego). W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, iż opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną – świadczenie w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.
W analizowanym przypadku wcześniejsze rozwiązanie umowy poprzez zawarcie przez strony kolejnej umowy, doprowadziło do wygaśnięcia wiążącego strony stosunku prawnego (tj. zgodnego zakończenia istniejącego pomiędzy stronami stosunku w inny sposób niż pierwotnie było to przewidziane), nie było natomiast rezultatem jednostronnego niewywiązywania się lub nienależytego wywiązania się przez Podatnika – wynajmujacego z ciążących na nim obowiązków.
Przedmiotowe wynagrodzenie otrzymane od najemcy stanowi zatem formę wynagrodzenia za działania Podatnika, tj. za wyrażenie zgody na odstąpienie od umowy pierwotnej. Wobec powyższego otrzymane wynagrodzenie nie jest odszkodowaniem, ani nie jest też karą umowną. W analizowanym przypadku istnieje bezpośredni związek pomiędzy dokonanym świadczeniem Podatnika a otrzymaniem wynagrodzenia od najemcy.
W ocenie tut. organu mamy do czynienia ze świadczeniem usługi, gdyż najemca otrzymuje wynagrodzenie w zamian za zgodę na wcześniejsze rozwiązanie umowy najmu. Należy zwrócić uwagę na fakt, że w przypadku opisanym we wniosku możemy wskazać konkretnego beneficjenta tej usługi. Wynajmujący otrzymuje określone świadczenie pieniężne w zamian za wyrażenie zgody na wcześniejsze rozwiązanie umowy (korzyść po stronie wynajmującego).
Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, iż wynagrodzenie, jakie Podatnik otrzymał na podstawie zawartej umowy, jest zapłatą za skrócenie terminu trwania umowy. Wobec powyższego należy uznać, iż w opisanym stanie faktycznym – w świetle regulacji zawartych w powołanym wyżej art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy – mamy do czynienia ze świadczeniem usług za wynagrodzeniem.
Tym samym w niniejszym przypadku zastosowanie znajdzie podstawowa stawka podatku VAT w wysokości 23%, w myśl art. 41 ust. 1 w związku z art. 146a pkt 1 ustawy.
W kwestii odszkodowania stanowiącego rekompensatę za przedterminowe rozwiązanie umowy najmu należy zaznaczyć, ze podobna sprawa była przedmiotem analizy Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (sprawa C-63/92). Z rozstrzygnięcia Trybunału wynika, że odszkodowanie stanowiące rekompensatę za przedterminowe rozwiązanie umowy najmu przez wynajmującego stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.
Reasumując, w przedmiotowej sprawie otrzymana zapłata stanowi wynagrodzenie za wyrażenie zgodny na skrócenie terminu trwania umowy. Zatem, przedmiotowe wynagrodzenie stanowi odpłatność za czynności określone w art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy, które to czynności podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług z zastosowaniem podstawowej stawki podatku VAT w wysokości 23%, w myśl art. 41 ust. 1 w związku z art. 146a pkt 1 ustawy.
Zobacz szkolenia: