W trakcie użytkowania środka trwałego część przedsiębiorców zastanawia się nad zmianą stawki amortyzacji, czy jest to możliwe? Pojęcia stawki amortyzacyjnej nie należy utożsamiać z metodą amortyzacji – te dwa terminy mają odrębne znaczenia. Stawką amortyzacyjną jest procentowy współczynnik, w oparciu o który podatnik ustala wysokość odpisów amortyzacyjnych, natomiast na metodę amortyzacji składa się zespół zasad określających sposób dokonywania odpisów amortyzacyjnych. Stawka amortyzacyjna jest jedynie elementem składowym stosowanej metody amortyzacji.

Ustawa o CIT przewiduje trzy metody amortyzacji podatkowej: liniową, degresywną, indywidualną. W ramach każdej z tych metod występują natomiast określone stawki amortyzacyjne, które mają bezpośredni wpływ na wysokość dokonywanych odpisów amortyzacyjnych. Z brzmienia art. 16i ust. 5 ustawy o CIT wynika, iż możliwość zastosowania obniżonej stawki amortyzacyjnej jest możliwa zarówno w stosunku do nowego środka trwałego od dnia rozpoczęcia jego amortyzacji, jak również w stosunku do środków trwałych, które już zostały w poprzednich okresach wprowadzone do ewidencji i podlegają amortyzacji podatkowej. Fakt czy mamy do czynienia z nowym środkiem trwałym czy ze środkiem trwałym amortyzowanym już podatkowo wpływa jedynie na moment, od którego jest możliwe dokonywanie odpisów amortyzacyjnych w obniżonej wysokości.

Organy podatkowe potwierdzają, że podatnicy są uprawnieni do nawet kilkukrotnego obniżenia wysokości stawki amortyzacyjnej tego samego środka trwałego i nie prowadzi to do naruszenia ograniczenia w zakresie zmiany metody amortyzacji, o którym mowa w art. 16h ust. 2 ustawy o CIT (m.in. interpretacja Dyrektora KiS z 1 sierpnia 2025r. sygn. 0111-KDIB2-1.4010.293.2025.1.AJ). Jest to szczególnie ważne przy wdrożeniu JPK ŚT KR od 2026 roku, kiedy część podatników będzie zamierzała np. zmniejszyć bądź zwiększyć stawkę amortyzacji środka trwałego w stosunku do dotychczasowej od nowego roku. Przykładowo, od 2026 roku podatnik może zmniejszyć stawkę amortyzacji hali namiotowej niemającej fundamentów, zaklasyfikowanej do grupy 8 KŚT z 20% na 10%. Podatnik może również powrócić do poprzedniej wyższej stawki np. od 2028 roku.

Podatnik może dokonać obniżenia stawki począwszy od miesiąca, w którym środki trwałe zostały wprowadzone do ewidencji albo począwszy od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego. Podatnik ma w tej sytuacji możliwość stosowania różnych stawek amortyzacyjnych dla środków trwałych na każdy rok podatkowy, z tym tylko zastrzeżeniem, aby stawki te nie były wyższe od stawek określonych w wykazie będącym  załącznikiem do ustawy CIT. Nie jest wymagane również istnienie związku stosowanych stawek amortyzacyjnych dla celów podatkowych z faktycznym okresem ekonomicznej użyteczności środków trwałych, A więc, obniżenie stawki amortyzacyjnej może być dokonane tylko w skali całego roku podatkowego i nie ma możliwości, aby w odniesieniu do tego samego środka trwałego w danym roku obowiązywały dwie stawki lub więcej stawek amortyzacji podatkowej. Przygotowania do nowej struktury JPK ŚT KR czas zacząć od inwentaryzacji środków trwałych i oceny aktualnych stawek amortyzacji. Być może część podatników uzna, że od przyszłego roku dokonuje zmiany stawki, co wpłynie na wysokość ujmowanej w koszty podatkowe wysokości amortyzacji.