Aktualne przepisy podatkowe wskazują, że umowa sprzedaży rzeczy i praw majątkowych podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. W ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewidziano jednak sytuacje, w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy jest zwolniona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Ostatnio zmiany na korzyść w PCC wprowadziła ustawa z 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa, ustawy o gospodarce nieruchomościami, ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych oraz niektórych innych ustaw. Trzeba jednak dokładnie sprawdzić warunki czy ulga jest możliwa do zastosowania.

Stosownie do art. 9 pkt 17 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych: zwalnia się od podatku sprzedaż, której przedmiotem jest prawo własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, prawo własności budynku mieszkalnego jednorodzinnego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu dotyczące lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego, jeżeli kupującym jest osoba fizyczna lub osoby fizyczne, którym w dniu sprzedaży i przed tym dniem nie przysługiwało żadne z tych praw ani udział w tych prawach, chyba że udział ten nie przekracza lub nie przekraczał 50% i został nabyty w drodze dziedziczenia.

Przepisy nie precyzują, czy dozwolona wielkość udziału w nieruchomości nabytego w drodze spadku dotyczy 50 proc. jednej nieruchomości, czy też kilku nieruchomości.

Przedmiotowe zwolnienie będzie miało zastosowanie również, jeżeli kupującymi (np. mieszkanie) są dwie lub więcej osoby fizyczne. W przypadku małżonków, aby skorzystać ze zwolnienia zawartego w art. 9 pkt 17 ustawy o PCC w dniu sprzedaży i przed tym dniem nie mogło im przysługiwać żadne z praw ani udział w prawie wskazanym w treści tego przepisu. Jeśli przykładowo, na dzień nabycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego któryś z małżonków był właścicielem działki zabudowanej wyłącznie budynkiem gospodarczym i do momentu zakupu nieruchomości małżonkowie nie posiadali innego prawa własności ani spółdzielczego własnościowego prawa do budynku/lokalu mieszkalnego, to w takiej sytuacji przy zawieraniu umowy sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego mogą skorzystać ze zwolnienia z podatku od czynności cywilnoprawnych (stanowisko zaprezentowane w interpretacji Dyrektora KIS z dnia 8 listopada 2023 r., sygn. 0111-KDIB2-3.4014.344.2023.2.JKU).

Przepis ten nie wymaga, by sprzedaż nastąpiła na rynku pierwotnym. Jeśli jednak jeden z małżonków miał już mieszkanie albo dom, zakup nowego przez małżeństwo będzie objęty PCC. Nawet jak dla drugiego małżonka jest to pierwszy lokal. Notariusz będzie pobierał jako płatnik oświadczenie od stron umowy, że nie posiadają one innych nieruchomości. Zgodnie z art. 56 ustawy kodeks karny skarbowy podanie w oświadczeniu nieprawdziwych informacji może stanowić – w zależności od wysokości narażonego na uszczuplenie podatku – przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe.

Zgodnie z datami wprowadzonymi w noweli ustawy PCC, ulga nie obejmuje transakcji przeprowadzonych przed 31 sierpnia 2023 r. Podatnicy nie zapłacą podatku, jeśli przed 31 sierpnia zawarli tylko umowę przedwstępną. Decyduje data umowy ostatecznej, przenoszącej własność nieruchomości.