Brak skrzynki pocztowej umożliwia pozostawienie awiza na ulicy przed posesją

Doręczanie pism procesowych stanowi zagadnienie kluczowe dla podatników – nie tylko warunkuje nałożenie na adresata obowiązku stosownego zachowania się, ale także decyduje o rozpoczęciu biegu terminu na wniesienie środków zaskarżenia. Trudno bowiem wymagać od strony, by odwoływała się od decyzji nie wiedząc o jej treści, a nawet – o jej istnieniu. Z tego też względu ustanowienie norm regulujących doręczenia jest szczególnie istotne i spełnia przede wszystkim funkcję gwarancyjną. Przekonanie o wielkim znaczeniu otrzymania przesyłki, wykreowało jednak mit pokutujący w społeczeństwie. Nader często można bowiem spotkać się z opinią, że nieodebranie przesyłki (brak faktycznego zapoznania się z treścią korespondencji) będzie skutkowało przedłużeniem terminu do wniesienia środka zaskarżenia, czy wręcz brakiem doręczenia w rozumieniu przepisów proceduralnych. Stanowisko takie jest oczywiście pozbawione podstaw na gruncie aktualnego stanu prawnego.

Stosownie do dyspozycji art. 148 ordynacji podatkowej, osobom fizycznym pisma doręcza się w ich mieszkaniu lub miejscu pracy. W przypadku nieobecności adresata w mieszkaniu, pisma doręcza się za pokwitowaniem pełnoletniemu domownikowi, sąsiadowi lub dozorcy domu, gdy te osoby podjęły się oddania pisma adresatowi. W razie niemożności doręczenia pisma we wskazany wyżej sposób, dwukrotnie zawiadamia się adresata o pozostawieniu pisma w placówce pocztowej lub urzędzie gminy. Zawiadomienie (tzw. awizo) umieszcza się w oddawczej skrzynce pocztowej lub, gdy nie jest to możliwe, m.in. w widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata. W takim wypadku doręczenie zostanie uznane za dokonane z upływem ostatniego dnia w sumie 14 dniowego okresu. Pomimo pozostawianie pisma w aktach sprawy (jawnego braku faktycznego zapoznania się z treścią pisma), poprzez zastosowanie fikcji prawnej, doręczenie zostanie uznane za skuteczne. Wprowadzenie takiej konstrukcji ma na celu zapewnienie sprawności postępowania w wypadku uchylania się przez podatników od otrzymywania pism procesowych i jako takie zasługuje na aprobatę. Problem pojawia się jednak w przypadku, gdy adresat zamierza uprawdopodobnić brak winy w nieodebraniu przesyłki i tym samym przywrócić termin do dokonania danej czynności procesowej. Sądownictwo administracyjne stoi bowiem na straży ugruntowanego i niekorzystnego dla podatników stosunku do problematyki doręczenia zastępczego.  Warto wspomnieć chociażby tylko wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 marca 2015 roku, sygn. akt II FSK 426/13, w którym uznano za domownika osobę zatrudnioną do pomocy w domu, pomimo braku jakichkolwiek więzi natury rodzinnej. Tym samym doręczenie uznano za dokonane skutecznie, pomimo jawnej sprzeczności z językowym brzmieniem przepisu.

Choć istnieją pewne możliwości, aby pomóc podatnikowi uniknąć negatywnych skutków swego zaniedbania, przywołany na wstępie wyrok, uznający doręczenie za skuteczne w przypadku pozostawienia awiza w bramie, po usiłowaniu nawiązania kontaktu z adresatem przez domofon, uzasadnia zwrócenie uwagi na konieczność dbania o stan oddawczych skrzynek pocztowych i ich dostępność dla osób trzecich. W przeciwnym wypadku podatnik przejmuje bowiem ryzyko pozostawienie awiza niemalże dosłownie „na bruku”, a tym samym zastosowania fikcji prawnej doręczenia przesyłki.

Aneta Nowak-Piechota
Artur Tim