Darmowe posiłki ponad limit są opodatkowane

W tym kontekście szczególnie interesujące wydaje się być zagadnienie, czy pokrywanie wszystkich kosztów wyżywienia będącego w podróży służbowej pracownika, bez wypłacania diety, nie powoduje po jego stronie powstania przychodu do opodatkowania, czy może zwolniona będzie jedynie ta część pokrytych kosztów wyżywienia, która nie przekracza wysokości diety wynikającej z przepisów prawa pracy. Zaakceptowanie drugiego ze wskazanych stanowisk prowadziłoby do wniosku, że nadwyżka poza wysokość diety podlegałaby opodatkowaniu.

W omawianej sprawie wypowiedział się niedawno WSA w Gdańsku (wyrok z dnia 19 stycznia 2016 r., sygn. I SA/Gd 1739/15). Sprawa dotyczyła spółki, która zamiast diet chce przyznawać niektórym pracownikom bezpłatne wyżywienie. Jego łączny koszt w podziale na poszczególne doby podróży służbowej byłby wyższy albo niższy od stawki diety w podróży krajowej lub stawek diet w poszczególnych państwach docelowych. Spółka skierowała do organu interpretacyjnego pytanie, czy po zmianie zasad przyznawania zwrotu kosztów wyżywienia będzie musiała pobierać i odprowadzać, jako płatnik, zaliczki na PIT, zwłaszcza w przypadkach, gdy łączny koszt wyżywienia tych pracowników w podziale na poszczególne doby pobytu w podróży służbowej będzie wyższy od stawki diety z rozporządzenia.

Spółka wskazała, że ze stosownego rozporządzenia wynika, że pracownikowi przysługuje zwrot innych, niewymienionych wprost w przepisach rozporządzenia, niezbędnych i udokumentowanych wydatków, określonych lub uznanych przez pracodawcę odpowiednio do uzasadnionych potrzeb. Do takich wydatków należy również zaliczyć zwrot kosztów wyżywienia, o którym mowa w opisie zdarzenia przyszłego, ponieważ pracownik nie mógłby odbyć podróży służbowej bez odżywiania się. W związku z tym na zasadzie art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. a u.p.d.o.f. zwrot poniesionych przez pracowników wydatków na całodzienne wyżywienie nie stanowi dla wnioskodawcy podstawy do poboru zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Minister Finansów nie zgodził się z tym stanowiskiem, twierdząc, że rezygnacja przez pracodawcę z wypłacania diety na rzecz finansowania kosztów wyżywienia nie oznacza, że w takiej sytuacji zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. a u.p.d.o.f. nie będzie uwzględniało limitu określonego dla należności związanych z wyżywieniem pracownika podczas podróży służbowej. Zdaniem organu, niezależnie od formy, w jakiej pracodawca zapewnia pracownikom wyżywienie w związku z wyjazdem stanowiącym podróż służbową, ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. a u.p.d.o.f. korzysta tylko ta część świadczenia związanego z wyżywieniem, która nie przekracza wysokości diety określonej w przepisach rozporządzenia.

Sąd we wskazanym wyżej orzeczeniu zaakceptował stanowisko Ministra Finansów.

W przywoływanym wyroku podkreślono: „Pokrycie (zwrot) pełnych kosztów wyżywieniaw czasie podróży służbowej jest wydatkiem poniesionym w interesie pracownika i to jemu przynosi wymierną korzyść. Wszelako wydatki dotyczące wyżywienia pracownik musi ponosić niezależnie od tego czy odbywa podróż służbową czy też nie, wydatki takie musi ponosić także nie świadcząc w danej chwili pracy. Zatem w tych sytuacjach ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 16 u.p.d.o.f. korzysta jedynie kwota ryczałtu wynikającego z ww. Rozporządzenia. Wobec czego kwota wypłacona ponad określony przepisami ryczałt nie będzie stanowiła należności w rozumieniu Rozporządzenia, tym samym nie będzie korzystała ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 16 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”.

Tytułem komentarza warto odnotować, że omawiane orzeczenie jest kolejnym, w którym akcentuje się konieczność dokonywania ścisłej wykładni przepisów ustanawiających zwolnienia podatkowe jako wyjątku od powszechności opodatkowania. Jak podkreśla się jednak w doktrynie, „ulgi podatkowe nie są żadnym przywilejem ani wyjątkiem, ale wręcz przeciwnie – stanowią standard, będąc elementem normatywnego przedmiotu opodatkowania” (zob. A. Mariański, M. Wilk (red.), Podatek dochodowy od osób prawnych. Komentarz, LEX 2014).

Aleksandra Krajewska,
Jakub Wirski