Premie z dochodu po opodatkowaniu jako koszt uzyskania przychodów- korzystna dla podatników uchwała NSA

Po licznych rozbieżnościach w orzecznictwie, w uchwale Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 czerwca 2015 roku, sygn. akt II FPS 3/15, uznano dopuszczalność zaliczania w koszty uzyskania przychodu nagród i premii, wypłaconych z dochodu po opodatkowaniu.

W tym kontekście Naczelny Sąd Administracyjny w dniu 13 października 2015 roku, rozpatrując sprawę o sygn. akt II FSK 3069/13, powziął wątpliwość co do racjonalności wykładni zaprezentowanej w uchwale z dnia 22 czerwca 2015 roku, w szczególności w aspekcie określenia stosunku kosztu do uzyskanego przychodu i momentu jego potrącenia. Zdaniem składu orzekającego, poglądu wyrażonego w uchwale II FPS 3/15, „nie sposób [było] podzielić” i przedstawiono zagadnienie prawne do ponownego rozpoznania składowi siedmiu sędziów.

Zdaniem składu przedstawiającego do rozpoznania zagadnienie prawne, zaliczenie wypłaconej premii za wyniki w danym roku, do kosztów uzyskania przychodu w kolejnym roku, kłóciłoby się z istotą kosztów uzyskania przychodów. Z uwagi na następstwo zdarzeń w wyniku których powstał dochód – wypłata premii, których wysokość byłaby uzależniona od tego dochodu, nie może stanowić o osiągnięciu przychodu bądź zabezpieczeniu jego źródła w roku, w którym zostały wypracowane. Z drugiej strony, premie te nie mogą mieć związku z dochodami wypracowanymi w roku zaliczania do kosztów uzyskania przychodów.

Sąd uznał także za niezbędne dokonanie wykładni systemowej określonych przepisów u.p.d.o.f. i u.p.d.o.p., w szczególności zaś odwołanie się do przepisów prawa handlowego oraz prawa pracy. W tym kontekście Sąd zwrócił uwagę na regulację art. 191 k.s.h., zgodnie z którą decyzja o podziale zysku po zamknięciu roku obrotowego jest dokonywana przez wspólników spółki kapitałowej. Zdaniem Sądu decyzja nie pozostaje zatem w gestii samej spółki kapitałowej (podatnika podatku dochodowego od osób prawnych), ale wspólników, którzy mocą własnego oświadczenia przyznają – już ze swoich środków – świadczenie w postaci premii i nagród.

Ponadto, skoro nie uważa się za koszty uzyskania przychodów składek na ubezpieczenie społeczne oraz na określone fundusze od nagród i premii, wypłacanych z dochodu po opodatkowaniu podatkiem dochodowym (art. 16 ust. 1 pkt 40 u.p.d.o.p.), tym bardziej nie mogą być kosztem uzyskania przychodów świadczenia główne – zatem same nagrody i premie (argumentum a fortiori – a minori ad maius).

Naczelny Sąd Administracyjny w podjętej uchwale II FPS 5/15, nie przychylił się do powyższej przedstawianych wątpliwości składu pytającego. Skład siedmiu sędziów NSA orzekł, że wypłacona premia z zysku po opodatkowaniu nie tylko może stanowić koszt uzyskania przychodu, ale też – choć odnosi się do konkretnego przychodu z ubiegłego roku – nie może być uznana za bezpośrednio związaną z przychodem i podlega potrąceniu zgodnie z datą ich poniesienia (wypłaty).

Uzasadnienie do uchwały nie zostało jeszcze opublikowane. Ugruntowywanie się linii orzeczniczej we wskazanym zakresie należy jednak ocenić pozytywnie. Powzięcie dwóch sprzecznych z sobą uchwał, w przeciągu niespełna roku, godziłoby bowiem w zasadę pewności prawa – podmioty, które dokonałyby rozliczeń czy podjęłyby decyzje ekonomiczne zgodnie z zapadłą uchwałą II FPS 3/15, zostałyby w takim wypadku zmuszone do zmiany sposobu postępowania i poniesienia finansowych konsekwencji chwiejności orzecznictwa.

Z niecierpliwością oczekujemy na opublikowanie uzasadnienia do uchwały II FPS 5/15. Niezależnie bowiem od powyżej zakreślonego znaczenia uchwały dla zapewnienia poczucia bezpieczeństwa prawnego podatników, teoretycznoprawny dyskurs, jaki wyłonił się w związku z kwestionowaniem racjonalności argumentacji podniesionej w uchwale II FPS 3/15, stanowi spór z wykorzystaniem argumentacji prawniczej najwyższych szczebli, a w składzie rozstrzygającym przedstawione zagadnienie znalazły się niekwestionowane autorytety w dziedzinie teorii i filozofii prawa.

Artur Tim