Uchwalone zmiany w ustawie o VAT

1. W dniu 30 maja 2016 r. została podpisana przez Prezydenta ustawa z dnia 13 kwietnia 2016 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Uchwalona ustawa ma na celu dokonanie obniżenia limitu płatności związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, które mogą być dokonywane bez pośrednictwa rachunku płatniczego oraz powiązanie obowiązku dokonywania przez przedsiębiorców płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego ze sferą rozliczeń podatkowych.

Ustawa wprowadza zmiany w art. 22 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej  (Dz. U. z 2015 r. poz. 584, z późn. zm.) polegające na wprowadzeniu regulacji wskazującej, iż dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji. Dotychczas limit ten wynosi zgodnie z art. 22 ust. 1 pkt 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej  15 000 euro.

Ponadto ustawa wprowadza zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych polegające na wprowadzeniu regulacji wskazujących, iż podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą oraz podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego.

Oznacza to powiązanie wymagania dokonywania określonych rozliczeń za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy zgodnie z regulacjami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej ze sferą rozliczeń podatkowych poprzez zastosowanie mechanizmu wyłączenia (korygowania) z kosztów podatkowych przy rozliczaniu podatku dochodowego od osób prawnych oraz podatku dochodowego od osób fizycznych płatności dokonywanych z naruszeniem regulacji art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Zgodnie z przepisem przejściowym zmieniane regulacje ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych mają zastosowanie do płatności dokonywanych w roku podatkowym rozpoczynającym się po dniu 31 grudnia 2016 r. Jednocześnie rozwiązanie to nie będzie miało zastosowania do płatności wynikających z transakcji zawartych przed dniem 1 stycznia 2017 r., jeżeli wartość transakcji nie przekracza dotychczasowego (15 tys. euro) limitu. Dodatkowo nowych zasad związanych z korektą nie będzie stosowało się do płatności dotyczących kosztów zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów przed dniem wejście w życie niniejszej ustawy.

Zmiany nie tylko dotyczyć będą podatników podatków dochodowych lecz również podatku VAT. Choć ustawa ani w tytule, ani w swojej treści nie powołuje się ustawę o podatku od towarów i usług, to jednak zmiana progu wartości transakcji, które mogą zostać uregulowane gotówką z 15.000 euro do 15.000 zł spowoduje istotne komplikacje dla podatników wnioskujących o zwrotu podatku VAT w terminie przyspieszonym.

Zgodnie z art. 87 ust. 6 pkt 1 ustawy o VAT na wniosek podatnika, złożony wraz z deklaracją podatkową, urząd skarbowy jest obowiązany zwrócić różnicę podatku, o której mowa w ust. 2, w terminie 25 dni, licząc od dnia złożenia rozliczenia, w przypadku gdy kwoty podatku naliczonego, wykazane w deklaracji podatkowej, wynikają z faktur dokumentujących kwoty należności, które zostały w całości zapłacone, z uwzględnieniem art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Przepis ten (art. 87 ust. 6) dotyczy nie tylko płatności bezpośrednich lecz również kompensat. Obniżenie limitu dokonywania płatności w ramach transakcji pomiędzy przedsiębiorcami poprzez rachunek bankowy, jeżeli wartość transakcji przekracza 15 tys. zł (bez względu na liczbę płatności w ramach tej transakcji) będzie skutkowało utrudnieniem uzyskania zwrotu podatku w terminie przyspieszonym. Spowoduje również komplikacje dla tych podatników rozliczających się do tej pory ze swoimi kontrahentami w formie kompensat przy wartości transakcji nie przekraczających 15.000 euro. Obecnie transakcje (w tym kompensaty) nieprzekraczające tego progu nie musiały być bowiem regulowane za pośrednictwem konta bankowego. Po zmianie przepisów próg ten znacznie się obniży i w praktyce spowoduje, że kompensaty nie będą występować w obrocie gospodarczym. Tym bardziej, że zapłata gotówkowa (w tym kompensata) dotycząca transakcji powyżej 15.000 zł nie będzie mogła u nabywcy stanowić kosztu uzyskania przychodu.

Zmiana przepisów wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2017 r.

1. Parlament uchwalił również ustawę z dnia 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw. Obecnie ustawa oczekuje na podpis Prezydenta.

W ustawie Ordynacja podatkowa wprowadzono klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania. Chociaż zgodnie z art. 119b § 1 pkt 4 ustawy Ordynacja podatkowa nie stosuje się do ustawy o podatku od towarów i usług, to jednak w art. 5 ust. 5 ustawy o VAT wprowadza się pojęcie nadużycia prawa, które będzie dawać narzędzie do kwestionowania transakcji, których głównym celem było osiągnięcie korzyści podatkowych. Przepisy w tym zakresie zaczną obowiązywać po upływie 30 dniu od dnia ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw.

Ponadto, o czym już Państwa informowaliśmy, w ustawie Ordynacja podatkowa dodano art. 82 § 1b ustawy Ordynacja podatkowa, zgodnie z którym podatnicy prowadzący księgi podatkowe przy użyciu programów komputerowych będą obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, do przekazywania od 1 lipca 2016 r., za pomocą środków komunikacji elektronicznej, do Ministerstwa Finansów informacji o prowadzonej ewidencji, o której mowa w art. 109 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług, w postaci elektronicznej odpowiadającej strukturze logicznej, o której mowa w art. 193a § 2 ustawy Ordynacja podatkowa za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu, wskazując miesiąc, którego ta informacja dotyczy.

Dotychczasowe regulacje (przyjęte przez Parlament i ogłoszone w Dzienniku Ustaw z 2015 r. poz. 1649 w wyniku ustawy z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw) zakładały, że podatnicy prowadzący księgi podatkowe przy użyciu programów komputerowych, na wezwanie organów podatkowych i organów kontroli skarbowej, mają obowiązek przekazywania danych z ksiąg podatkowych w postaci elektronicznej – tzw. Jednolitego Pliku Kontrolnego. Obowiązek ten ma objąć dużych przedsiębiorców od dnia 1 lipca 2016 r., a małych i średnich przedsiębiorców od dnia 1 lipca 2018 r. Przyjęta ustawa modyfikuje te przepisy.

Nowo przyjęte regulacje obligują podatników do comiesięcznego przesyłania JPK w zakresie VAT.

Jak wynika z art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 13 maja 2016 r. do przekazywania informacji, o której mowa w art. 82 § 1b ustawy będą zobowiązani:

• duzi przedsiębiorcy od dnia 1 lipca 2016 r.
• mali i średni przedsiębiorcy od dnia 1 stycznia 2017 r.
• mikroprzedsiębiorcy od dnia 1 stycznia 2018 r.

Z powyższego wynikałoby, że nie prowadząc ksiąg podatkowych przy użyciu programów komputerowych nie trzeba przesyłać Jednolitego Pliku Kontrolnego w zakresie ewidencji VAT do organów podatkowych. Jednakże równocześnie w ustawie z dnia 13 maja 2016 r. wprowadzono od 1 stycznia 2018 r. wymóg prowadzenia ewidencji w formie elektronicznej przy użyciu programów komputerowych – nowododany art. 109 ust. 8a ustawy o VAT.

Ponadto od 1 stycznia 2017 r. art. 109 ust. 3 ustawy o VAT będzie miał inną treść. Ustawodawca wskazuje w nim, że ewidencja prowadzona od 1 stycznia 2017 r. będzie musiała uwzględniać wszelkie dane do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej oraz informacji podsumowującej – co do tej pory nie wynikało z przepisów. Ustawodawca wskazał również, że ewidencja musi zawierać NIP krajowy lub unijny kontrahenta.

Wojciech Zajączkowski