Skopiuj link
Minister Finansów stwierdził, że przesłanka należytej staranności, czy też działania podatnika w dobrej wierze występuje w związku z ustalaniem istnienia lub nieistnienia prawa do odliczenia podatku naliczonego.
Minister Finansów powołał się na orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w szczególności na wyroki: w sprawach połączonych C-80/11 i C-142/11 Mahageben, w sprawie C-277/14 PPUH Stehcemp, oraz postanowienie w sprawie C-33/13 Jagiełło. Wskazał, że prawo do odliczenia będzie kwestionowane wówczas, gdy przestępstwo podatkowe jest popełnione przez samego podatnika oraz, gdy podatnik wiedział lub powinien był wiedzieć, że poprzez nabycie towaru uczestniczył w transakcji związanej z przestępstwem w zakresie podatku VAT. Podatnik taki powinien zostać uznany za uczestniczącego w tym przestępstwie i to niezależnie od tego, czy osiąga on korzyść z odsprzedaży towarów lub wykorzystania usług w ramach opodatkowanych transakcji dokonywanych przez niego na późniejszym etapie obrotu. Zdaniem Ministra Finansów ciężar przeprowadzenia dowodu spoczywa na organie podatkowym, który odmawiając podatnikowi prawa do odliczenia podatku VAT jest zobowiązany udowodnić na podstawie obiektywnych dowodów, że odbiorca faktury wiedział lub powinien był wiedzieć, że transakcja stanowiąca podstawę prawa do odliczenia podatku wiązała się z przestępstwem w zakresie podatku VAT.
W opinii Ministra Finansów nabywca towarów w przypadku pojawiających się wątpliwości odnośnie kontrahenta powinien zachować szczególną ostrożność i przedsięwziąć wszystkie działania, jakich można od niego racjonalnie oczekiwać, w celu upewnienia się, że dokonywana przez niego transakcja nie prowadzi do udziału w przestępstwie podatkowym. Jeżeli istnieją przesłanki, by podejrzewać istnienie nieprawidłowości lub przestępstwa, przezorny przedsiębiorca powinien, zależnie od okoliczności konkretnego wypadku, zasięgnąć informacji na temat podmiotu, u którego zamierza nabyć towary lub usługi, w celu
upewnienia się co do jego wiarygodności.
W ocenie Ministra Finansów dołożenie należytej staranności w zakresie weryfikacji kontrahentów polega nie tylko na pozyskaniu kopii dokumentów nadania Regon, NIP, odpisu z KRS czy innych dokumentów, np. koncesji na obrót paliwami, lecz na sprawdzeniu rzetelności kontrahenta, okoliczności towarzyszących nawiązaniu współpracy i prowadzeniu interesów z kontrahentami. Wątpliwości winny wzbudzić wszystkie te okoliczności transakcji, które są nietypowe i odbiegają od normalnych dotyczących transakcji danym towarem.
Minister Finansów w swojej odpowiedzi wymienia okoliczności mogące wskazywać na wystąpienie oszustwa podatkowego w podatku VAT. Są to m.in.:
- podmiot, szczególnie przy dużej skali działalności, zgłasza siedzibę firmy pod adresem, pod którym brak jest oznak prowadzenia działalności gospodarczej, nie posiada zaplecza technicznego niezbędnego do prowadzenia tego rodzaju działalności;
- dostawcy i odbiorcy w łańcuchu dostaw często zmieniają się bez żadnego ekonomicznego uzasadnienia (pojawiają się nowe firmy, ponownie uruchamiane są przedsiębiorstwa po zmianach udziałowców);
- dostawca nie dąży do zawarcia kontraktu handlowego przewidującego dłuższą współpracę;
- organizatorzy procederu, bez wyraźnego powodu, wskazują od kogo towar można/trzeba kupić, albo do kogo można/należy sprzedać;
- stosunkowo krótkie terminy płatności, biorąc pod uwagę rozmiar transakcji; odwrócony łańcuch płatności – ostatni podmiot w łańcuchu finansuje cały zakup poprzez wpłaty zaliczek;
- marże na transakcjach są stosunkowo niskie dla większości firm w łańcuchu i często stanowią stałe kwoty, a negocjacje cenowe z reguły nie mają miejsca;
- zachodzi szybka wymiana handlowa, towary są odsprzedawane natychmiastowo kolejnym podmiotom bez magazynowania.
Równocześnie Minister Finansów zaznaczył, że w ministerstwie trwają prace nad stworzeniem listy działań, których realizacja będzie wskazywała na działanie przez podatnika w dobrej wierze/zachowanie przez niego należytej staranności. Dzięki takiej liście uczciwi przedsiębiorcy wiedzieliby jakie czynności mieliby podjąć, aby nie być narażonym na ryzyko zakwestionowania im przez organy podatkowe prawa do odliczenia. Stworzenie tego rodzaju listy służyłoby z jednej strony promowaniu wśród podatników działań składających się na należytą staranność (czego efektem byłoby eliminowanie z rynku niektórych podmiotów nieuczciwych), z drugiej strony natomiast zapewniałoby tym podatników pewność prawa, co jest niezbędne w prowadzeniu działalności gospodarczej.
Pełny tekst odpowiedzi na interpelację posła Jakuba Kuleszy można znaleźć tutaj.
oprac.: Wojciech Zajączkowski