WNT a opłaty drogowe, parkingowe i koszty paliwa

Z pytaniem do organu podatkowego zwrócił się Podatnik, który świadczy na rzecz swoich kontrahentów usługi transportowe. Oprócz transportu krajowego rozpoczęto współpracę z kontrahentami unijnymi. Z tytułu powyższego ponoszone są różnego rodzaju koszty min. opłaty drogowe, opłaty dodatkowe do opłat drogowych, opłaty za użytkowanie urządzeń do automatycznego pobierania danych dotyczących opłat drogowych, opłaty dla operatora, opłaty za parking na stacjach paliw w krajach Unii Europejskiej, koszty paliwa, akcesoriów do pojazdów.

Podatnik zadał następujące pytanie, czy prawidłowo nie rozpoznaje wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów ani importu usług od dostaw i świadczeń wskazanych na fakturach z poszczególnych krajów, dla których wystawca pobiera podatek od wartości dodanej wg stawki danego kraju?

Zdaniem Podatnika w opisanych sytuacjach nie występuje ani wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów ani import usług i w związku z tym na Podatniku nie ciąży obowiązek naliczenia podatku należnego w związku ze wskazanymi transakcjami.

Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy uznał stanowisko Podatnika za prawidłowe. Organ podatkowy wskazał, że zgodnie art. 22 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, miejscem świadczenia towarów, które są instalowane lub montowane, z próbnym uruchomieniem lub bez niego, przez dokonującego ich dostawy lub przez podmiot działający na jego rzecz – miejsce, w którym towary są instalowane lub montowane; nie uznaje się za instalację lub montaż prostych czynności umożliwiających funkcjonowanie montowanego lub instalowanego towaru zgodnie z jego przeznaczeniem. Ustęp 1 pkt 3 ww. artykułu, stanowi, że miejscem dostawy towarów, w przypadku towarów niewysyłanych ani nietransportowanych, jest miejsce, w którym towary znajdują się w momencie dostawy.

Dla określenia sposobu opodatkowania świadczonych usług, niezbędne jest ustalenie miejsca ich świadczenia, bowiem od niego uzależnione jest miejsce ich opodatkowania.

Kwestie dotyczące miejsca świadczenia przy świadczeniu usług uregulowane zostały w rozdziale 3 działu V ustawy. Stosownie do art. 28e ustawy – miejscem świadczenia usług związanych z nieruchomościami, w tym usług świadczonych przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usług zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi, użytkowania i używania nieruchomości oraz usług przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego, jest miejsce położenia nieruchomości.

Dla zastosowania omawianej reguły ustalania miejsca świadczenia nie ma znaczenia to, czy usługodawca ma siedzibę (miejsce zamieszkania, stałe miejsce prowadzenia działalności) w państwie, gdzie jest położona nieruchomość. Nie jest istotne, czy usługodawca ewentualnie świadczy usługi ze swojego stałego miejsca prowadzenia działalności. Miejscem świadczenia dla usług związanych z nieruchomościami jest państwo, w którym nieruchomość jest położona.

Ustawa nie zawiera definicji pojęcia „nieruchomość” oraz pojęcia „usługi związanej z nieruchomościami”. Niemniej jednak ustawodawca unijny wchodząc naprzeciw oczekiwaniom państw członkowskich wprowadził Rozporządzeniem Wykonawczym Rady (UE) nr 1042/2013 z dnia 7 października 2013 r. (Dz. Urz. UE L Nr 284 z 26.10.2013 r., s. 1) zmianę do rozporządzenia 282/2011 dotyczącą pojęcia „nieruchomość”, jak również wyjaśnił, na czym polegają „usługi związane z nieruchomościami”. Zmiany w tym zakresie obowiązują od dnia 1 stycznia 2017 r. Zgodnie z art. 13b rozporządzenia 282/2011 – do celów stosowania dyrektywy 2006/112/WE za „nieruchomość” uznaje się:

• każdą określoną część ziemi, na jej powierzchni lub pod jej powierzchnią, która może stać się przedmiotem własności i posiadania;
• każdy budynek lub każdą konstrukcję przytwierdzone do gruntu lub w nim osadzone powyżej lub poniżej poziomu morza, których nie można w łatwy sposób zdemontować lub przenieść;
• każdy zainstalowany element stanowiący integralną część budynku lub konstrukcji, bez którego budynek lub konstrukcja są niepełne, taki jak drzwi, okna, dachy, schody i windy;
• każdy element, sprzęt lub maszynę zainstalowane na stałe w budynku lub konstrukcji, które nie mogą być przeniesione bez zniszczenia lub zmiany budynku lub konstrukcji.

W myśl art. 31a ust. 1 rozporządzenia 282/2011 – usługi związane z nieruchomościami, o których mowa w art. 47 dyrektywy 2006/112/WE, obejmują jedynie te usługi, które mają wystarczająco bezpośredni związek z daną nieruchomością. Usługi uważa się za mające wystarczająco bezpośredni związek z nieruchomością w następujących przypadkach:

• gdy wywodzą się z nieruchomości, a dana nieruchomość stanowi element składowy usługi i jest elementem centralnym oraz niezbędnym z punktu widzenia świadczonych usług;
• gdy są świadczone w odniesieniu do nieruchomości lub dla niej przeznaczone i mają na celu zmianę prawnego lub fizycznego stanu danej nieruchomości.

Stosownie do art. 31a ust. 2 lit. j rozporządzenia 282/2011 – ustęp 1 obejmuje w szczególności: przyznanie lub przeniesienie praw innych niż objęte lit. h) oraz i) do wykorzystania nieruchomości w całości lub w części, łącznie z zezwoleniem na korzystanie z części nieruchomości, np. udzielanie pozwoleń na połów lub polowanie, przyznawanie dostępu do poczekalni w portach lotniczych lub korzystanie z infrastruktury, za którą pobiera się opłaty, takiej jak most lub tunel.

W świetle powyższego należy stwierdzić, że wskazana w opisie stanu faktycznego usługa udostępniania płatnych dróg za którą pobierana jest opłata drogowa należy do usług związanych z nieruchomościami, w związku z czym miejscem świadczenia, a tym samym miejscem opodatkowania tej usługi jest państwo na terytorium którego znajduje się droga, której dotyczy dana opłata, co wynika z art. 28e ustawy. W konsekwencji, Podatnik nie jest zobowiązany do rozliczenia w Polsce importu usług z tytułu ich nabycia w przypadku zapłaty opłaty drogowej, dotyczącej drogi znajdującej się poza terytorium Polski.

Analogicznie sprawa przedstawia się w przypadku opłat za użytkowanie urządzenia do opłat drogowych, opłat dla operatora, opłat zastępczych i dopłat do myta, jak i myto – opłata serwisowa, eurowiniety oraz kosztów parkowania na stacjach paliw znajdujących się poza terytorium Polski.

W myśl art. 2 pkt 9 ustawy – przez import usług rozumie się świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4.

Stosownie do art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy – podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

1. usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e, podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4,
2. usługobiorcą jest:
   • w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b – podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4,
   • w pozostałych przypadkach – podatnik, o którym mowa w art. 15, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4.

Przepis art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy wprowadza mechanizm tzw. odwrotnego obciążenia, który polega na opodatkowaniu usług przez usługobiorcę. Powiązanie tego mechanizmu z regulacjami w zakresie określenia miejsca świadczenia usług ma na celu, z jednej strony opodatkowanie usług w miejscu ich konsumpcji, a z drugiej strony, zaoszczędzenie usługodawcy obowiązków związanych z rejestracją oraz rozliczeniem podatku.

Biorąc pod uwagę powyższe przepisy w przypadku dokonywania napraw pojazdów zastosowanie znajdzie mechanizm odwróconego obciążenia, obowiązek uiszczenia podatku ciążyć będzie na usługobiorcy. W tym zakresie przedstawione stanowisko jest prawidłowe.

Odnosząc się do opłaty za paliwo oraz dodatki do paliwa smary płyny nabywane przez Podatnika za granicą – w państwie członkowskim UE lub spoza UE – tankowane bezpośrednio do pojazdu a następnie zużywane w całości (lub w przeważającej części ) poza terytorium Polski w ramach zwyklej eksploatacji pojazdu to wskazać należy, że towary te spełniają definicje zawartą w art. 2 ust. 6. Oznacza, że ich dostawa następuje każdorazowo w momencie zatankowania paliwa na danej stacji benzynowej.

Nie sposób uznać , że na tle przedstawionego stanu faktycznego, paliwo jest wysyłane, transportowane, lub też przemieszczane (z terytorium państwa, w którym zostało zatankowane na terytorium innego państwa, bądź też na terytorium Polski). Przedmiotowe paliwo jest bowiem wykorzystywane do celów napędu pojazdu (tj. zużywane podczas transportu), co nie następuje w wyniku dokonanej dostawy, ale w wyniku normalnego użytkowania przedmiotowego towaru, zgodnie z jego przeznaczeniem oraz specyfiką.

W konsekwencji, w przypadku zakupu paliwa, jak i akcesoriów do pojazdu poza terytorium kraju (w państwie członkowskim UE lub spoza UE), miejscem dostawy towarów będzie kraj, na terytorium którego paliwo znajduje się w momencie dostawy (zatankowania). Zatem, dostawa paliwa będąca przedmiotem analizy nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT na terytorium Polski.

oprac.: Wojciech Zajączkowski