Przykładem zmiany kwalifikacji mogą być pojazdy zakupione jako osobowe, wpisane do środków trwałych i amortyzowane, w obecnym 2022 r. przerobione na ciężarowe. Poniesienie nakładów na przerobienie samochodu osobowego na ciężarowy zwiększa wartość środka trwałego. Nakłady te będą odnoszone w ciężar kosztów działalności operacyjnej poprzez odpisy amortyzacyjne, naliczane od nowej wartości początkowej samochodu, tj. wartości początkowej stanowiącej cenę nabycia lub wytworzenia powiększonej o koszty ulepszenia. W przypadku planów sprzedaży środka trwałego, ustawa  o rachunkowości nie wymaga przekwalifikowania środków trwałych do towarów w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo podjęło decyzję o ich sprzedaży. Powinno ono ująć sprzedaż składnika majątku jako transakcję zbycia środka trwałego i rozliczyć w koszty lub przychody pozostałej działalności operacyjnej, w zależności od kwoty określonej na fakturze sprzedaży.

Możliwa jest również sytuacja związana z wprowadzeniem zmian konstrukcyjnych w pojeździe, tzn. samochód ciężarowy stanie się samochodem specjalnym. Będzie to potwierdzone w dowodzie rejestracyjnym. W konsekwencji nastąpi zmiana symbolu KŚT tego środka trwałego, która powinna być odzwierciedlona w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym przedmiotowy pojazd formalnie zostanie uznany za samochód specjalny, podatnik powinien stosować stawkę amortyzacyjną w wysokości 14%. Dokonywanych wcześniej odpisów amortyzacyjnych według stawki 20% podatnik nie powinien korygować. Zakończenie amortyzacji nastąpi, gdy suma odpisów amortyzacyjnych (dokonywanych stawką 20%, jak i dokonanych stawką 14%) zrówna się z wartością początkową środka trwałego.

Innym przykładem może być zmiana kwalifikacji budynku mieszkalnego na niemieszkalny. W 2023 roku może być to mechanizm stosowany przez przedsiębiorców, ze względu na brak możliwości dokonywania odpisów amortyzacyjnych w koszty podatkowe przy lokalach mieszkalnych. Konieczność dostosowania stawki amortyzacyjnej do zmienionej kwalifikacji budynku potwierdza m.in. interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 28 października 2008 r., nr ILPB1/415-543/08-5/AA: „(…) po zmianie przeznaczenia budynku z mieszkalnego na niemieszkalny nie jest możliwe kontynuowanie amortyzacji na dotychczasowych zasadach, tj. według indywidualnej stawki amortyzacyjnej, określonej dla budynków mieszkalnych – zgodnie z art. 22j ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wobec tego w przedmiotowej sprawie należy zmienić indywidualną stawkę amortyzacyjną na określoną dla budynków niemieszkalnych, stosownie do art. 22j ust. 1 pkt 4 ww. ustawy. Ponadto należy zauważyć, iż dokonując odpisów amortyzacyjnych, należy uwzględnić odpisy amortyzacyjne już dokonane”.

Natomiast, zmiana stawki amortyzacyjnej nie oznacza jednak zmiany metody amortyzacji. Podatnik nadal amortyzuje budynek metodą indywidualnych stawek amortyzacyjnych. Przepisy podatkowe przewidują zakaz zmiany wybranej przez podatnika metody amortyzacji danego środka trwałego (art. 22h ust. 2 ustawy PIT).

Możliwa jest też odwrotna sytuacja, czyli zmiana kwalifikacji z towaru na środek trwały. Przeksięgowanie z towarów na środki trwałe skutkuje rozliczeniem jego kosztu przez amortyzację. Zalecane jest określenie w informacji dodatkowej wpływu tych zmian na sprawozdanie finansowe, jeżeli zostały one sporządzone za okres, w którym powyższe rozwiązania uległy zmianie.
dr Małgorzata Rzeszutek

doradca podatkowy