Przypomnijmy, że ulga jest skierowana do podatników PIT, którzy płacą podatek według skali podatkowej, podatek liniowy lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Z ulgi mogą korzystać podatnicy PIT będący właścicielami lub współwłaścicielami zabytków nieruchomych. Z dniem 1 stycznia 2022 r. dodany został art. 26hb ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych., pozwalający podatnikom prowadzącym działalność gospodarczą (zarówno opłacającym podatek dochodowy według skali podatkowej, jak i w formie podatku liniowego) odliczać od podstawy obliczenia podatku wydatki dotyczące zabytków.

Od 1 stycznia 2023 r. w ramach ulgi na zabytki nie będzie możliwe odliczanie wydatków na odpłatne nabycie zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków lub udziału w takim zabytku (uchylony zostanie art. 26hb ust. 1 pkt 3 ustawy PIT). Ponadto, wydatki na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane w zabytku nieruchomym będą mogły być odliczane dopiero po zakończeniu tych prac (art. 26hb ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 26hb ust. 2 pkt 2 ustawy PIT w nowym brzmieniu). Natomiast odliczeniu w ramach ulgi na zabytki nie będą podlegać wydatki w części, w jakiej wykraczają poza zakres prac i robót określonych w pozwoleniu wojewódzkiego konserwatora zabytków lub zostały wykonane niezgodnie z pozwoleniem wojewódzkiego konserwatora zabytków (art. 26hb ust. 9 pkt 3 ustawy PIT w nowym brzmieniu).

Ulga dotyczy nawet takich remontów, które z zabytku przekształcają obiekt w nowoczesny budynek. Każdorazowo zakres zastosowania ulgi wyznacza pozwolenie wojewódzkiego konserwatora zabytków/zalecenia konserwatorskie. Tylko wydatki poniesione na zakres prac opisanych w powyższych dokumentach mogą zostać zakwalifikowane do ulgi. Dodatkowym warunkiem do zastosowania ulgi, jest ponoszenie wydatków które udokumentowane będą fakturą VAT wystawioną przez podatnika, który nie korzysta ze zwolnienia od tego podatku. W przypadku tych prac odliczeniu podlegać będzie 50% udokumentowanych wydatków zgodnie z art. 28hb ust. 4 pkt. 2 ustawy PIT.

Nowelizacja ustawy PIT wejdzie w życie w styczniu 2023 roku, ale z zachowaniem praw nabytych. Podatnicy, którzy w 2022 r. ponieśli podlegające obecnie odliczeniu w ramach ulgi na zabytki wydatki będą mogli odliczać te wydatki w kolejnych latach na dotychczasowych zasadach. Jednak ustawa zmieniająca nie wprowadza praw nabytych do wydatków poniesionych po 1 stycznia 2023 r. Oznacza to, że w stanie prawnym obowiązującym w 2022 roku odliczenia podatnicy mogą dokonać w zeznaniu za rok podatkowy, w którym poniesiono wydatki również na nabycie zabytku. Niewykorzystaną ulgę podatnik może rozliczyć w 6 kolejno następujących po sobie latach podatkowych. Natomiast od 2023 roku odliczenie ulgi jest możliwe wyłącznie w stosunku do wyżej poniesionych wydatków w roku podatkowym, w którym prace na danym zabytku zostaną zakończone.

Jeśli podatnik nabywa zabytek w 2022 r., a pierwszy wydatek na prace konserwatorskie, restauracyjne bądź roboty budowlane poniesie w 2023 r., będzie mógł skorzystać z pełnej ulgi. Wydatki na przeprowadzone w nim prace może odliczyć w zeznaniu za 2023 rok. Art. 26hb ust. 7 pkt 2 ustawy o PIT wskazuje, że wydatki na nabycie zabytku można odliczyć w zeznaniu za rok, w którym po raz pierwszy poniesiono wydatek na prace konserwatorskie, restauracyjne bądź roboty budowlane. A więc prace te można przeprowadzić w późniejszych latach, ale z odliczenia wydatków na zakup zabytku nie skorzystają osoby, które nie zdążą nabyć jego własności do końca 2022 r.
dr Małgorzata Rzeszutek

doradca podatkowy