Wykonywanie pracy poza Polską oznacza brak obowiązków w zakresie składek ZUS w Polsce. W myśl art. 11 ust. 2 lit. a) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z 29.04. 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U. L 166 z 30.04.2004, sprostowanie: L 200 z 07.06.2004, str. 1; Specjalne wydanie polskie: Rozdział 05 Tom 5 str. 72) osoba wykonująca w Państwie Członkowskim pracę najemną lub pracę na własny rachunek podlega ustawodawstwu tego Państwa Członkowskiego.

Z art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika, że składki w Polsce płaci się, jeżeli posiada się odpowiedni status na terytorium Polski (np. status pracownika). W przypadku gdy praca jest wykonywana w innym kraju niż Polska, tam powinny być opłacane składki ubezpieczeniowe. Składki powinny być opłacane co do zasady przez polskiego pracodawcę, ale istnieje możliwość przerzucenia obowiązków na zatrudnionego na zasadach wynikających z art. 21 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz. UE L z 2009 r. Nr 284, s. 1, ze zm.). Pracodawca wówczas powiadamia instytucję właściwą tego państwa członkowskiego o dokonanych uzgodnieniach. A więc aby podlegać składkom ZUS należy mieć odpowiedni status na obszarze Polski. W efekcie zatrudnienie cudzoziemca za gracą oznacza, że nie powstaje obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, a w konsekwencji także pozostałych składek ZUS.

Nawet w przypadku, gdy pracownik będzie przyjeżdżał na kilka dni w miesiącu do Polski, obowiązek składkowy i tak powstanie w kraju wykonywania przez niego pracy. Na mocy art. 13 ust. 1 lit. a rozporządzenia 883/2004 osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną w dwóch lub więcej państwach członkowskich, podlega ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym państwie członkowskim. W celu określenia, czy znaczna część pracy jest wykonywana w danym państwie członkowskim, należy uwzględnić następujące kryteria orientacyjne:

a) w przypadku pracy najemnej – czas pracy lub wynagrodzenie; oraz

b) w przypadku pracy na własny rachunek – obrót, czas pracy, liczba świadczonych usług lub dochód.

W ramach ogólnej oceny, spełnienie powyższych kryteriów w proporcji mniejszej niż 25% tych kryteriów wskazuje, że znaczna część pracy nie jest wykonywana w danym państwie członkowskim.

Inaczej jest w przypadku oddelegowania. Za pracowników oddelegowanych za granicę pracodawca finansuje i odprowadza składki ZUS od przychodu stanowiącego podstawę ich wymiaru na takich samych zasadach jak za pracowników świadczących pracę w kraju. Natomiast, w przypadku pracy zdalnej wykonywanej w Polsce możemy mówić o realizowaniu stosunku pracy na obszarze Polski, a tym samym osoby te będą objęte polskimi regulacjami w zakresie ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego, które jest konsekwencją podlegania przez pracownika ubezpieczeniom społecznym.
dr Małgorzata Rzeszutek

doradca podatkowy